Δευτέρα 31 Μαρτίου 2014

Ο διάλογος ανάμεσα στο εγώ και στο εσύ



Ο διάλογος γίνεται η οδός προς την ίδια τη Ψυχή.
Νομίζουν οι άνθρωποι ότι ο διάλογος αφορά τον κόσμο των διανοουμένων. Ενώ, αντίθετα, δεν έχει σχέση καμία με τη διάνοια! Έχει σχέση με την ελευθερία, η οποία έλκει σε μια πορεία αναζήτησης του ορθού. Αυτή προάγει στο μυστήριο της Σχέσης. Τότε που λειτουργεί ανεμπόδιστα η Αγάπη, η Αλήθεια κι αισθάνεται κανείς ότι οδηγείται μέσα από το διάλογο εκεί που δεν το φαντάζεται, γιατί αυτό που αποκαλύπτεται συνεχώς, είναι αυτό που δεν γνωρίζει ακόμα, ούτε για τον ίδιο, ούτε για τον άλλον.
 Προσφέρει μια ευεργεσία καθώς αισθάνεται κανείς αυτήν την ανταλλαγή της ενέργειας της επικοινωνίας που δεν χωρίζει αλλά ενώνει, καθώς αυτοί που μετέρχονται στο διάλογο είναι αποφασισμένοι να φθάσουν στην ουσία.
  Δεν χρειάζεται ο διάλογος τις γνώσεις. Γιατί σ’ αυτόν δεν πάει να μιλήσει κανείς μ’ αυτά που ξέρει, αλλά αποκαλύπτει αυτά που υπήρχαν ως α-λήθη, δηλαδή μνήμη. Ανάμεσα στους δύο δεν υπάρχει ο ισχυρότερος ή ο καλύτερος. Υπάρχει ένας στόχος, στον οποίο κατατείνουν αμφότεροι: η εύρεση της Αλήθειας.
 Ο διάλογος απαλλάσσει τους ανθρώπους από τον υποκειμενισμό, από κάθε  αίσθηση κτητικότητας, τους ελευθερώνει από τις προκαταλήψεις κι ό,τι συσσώρευσε μέσα στη σκέψη  τους το καθεστώς της άγνοιας. Είναι ο διάλογος στην περίπτωση αυτή πορεία προς την ανεύρεση του Εαυτού διαμέσου του άλλου.
ΔΙΑΛΟΓΟΣ
Όταν μιλώ
και πάντα μιλώ
γυρεύω στην άλλη φωνή
τη δική μου σιωπή.
Πώς όμως
όταν κάθε υπαρκτό
ζητάει από μένα να ξαναυπάρξει
κι όταν η άλλη φωνή
γυρεύει μες τη δική μου
να γνωριστεί;
Πόσο πόθησα τη σιωπή μου
μες στον καθρέφτη της ψυχής σου
να δω το πρόσωπό μου
να διασταυρωθώ
για την ίδια αιτία
να σωπάσω για τον ίδιο λόγο
κι απ' τον ίδιο δρόμο
να φθάσω στην ουσία
κι έτσι ως ένοιωσα να νοιώσεις
το παίδεμα
το βαθύ μου άλλο;
Του λόγου το ανείπωτο
φωτιά του μέσα κόσμου είναι
πώς ν' αναλώσω με λέξεις υλικές
το ατέλειωτο;
Του σύμπαντος φυλάει ο λόγος
το μυστικό
και μόνο στη βαθιά σχέση ανοίγεται
εκεί στη βαθιά θάλασσα
της σιωπής
που ο λόγος πάει να λιμνάσει.
(ποιητ. συλλ. Αλκμήνης Κ. ΑΝΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΙΔΕΑ)
                                                                               Αλκμήνη Κογγίδου

                                                                      Ποιήτρια - δοκιμιογράφος

Παρασκευή 14 Μαρτίου 2014

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΙΗΤΗΣ

 Τι είναι η ποίηση και ο ποιητής.

Ο αείμνηστος Γιώργος Σεφέρης επικαλείται τη θεία χάρη :«Δεν θέλω παρά να μιλήσω απλά να μου δοθεί ετούτη η χάρη»!
Δεν είναι δυνατόν να δοθεί η θεία χάρη στον ποιητή εάν δεν γίνει μάρτυρας.  Ουσιαστικά, η ποίηση είναι μαρτυρία που προσφέρεται ως αποκαλυπτικός λόγος. Γίνεται μάρτυρας ο ποιητής μέσα στον ψεύτικο κόσμο γιατί μένει πιστός στην αλήθεια και το δίκαιο, ηθικά ασυμβίβαστος. Διατηρεί την επαφή του με τη ψυχή και τη συνείδησή του κι ως ακροατής του θείου θελήματος υπηρετεί το απόλυτο. Δεν παραχωρεί την προσωπική του ελευθερία σε κανένα σχήμα ζωής, αυτό διατηρεί ζωντανή και ασυμβίβαστη την ύπαρξή του. Ο ποιητής δεν βρίσκεται στη γραμμική έννοια του χρόνου καθώς η εγρήγορση τον συνέχει, βιώνει συνειδητά το παρόν, που είναι σχετικό με την αιωνιότητα.
Ο ποιητής καθώς διέρχεται τη σχετικότητα, έχοντας συνειδητά μετοχή σ’ αυτήν δεν χάνει τη μνήμη, α-λήθη. Γνωρίζει καλά πως κάθε απώλεια της μνήμης θα σημάνει την απώλεια της ψυχής και της συνειδήσεως. Ο καθένας φέρει μέσα του ένα μέρος του ψεύτικου κόσμου, ο ποιητής έχει απαλλαγεί, διαφορετικά δεν είναι ποιητής.

Η αλλοτρίωση που επήλθε, γενικότερα, των ανθρώπων από το συμβατικό και συμβιβαστικό τρόπο ζωής, προσφέρει στον ποιητή  την αίσθηση της ερημιάς. Την «ερημιά» την αισθάνεται ως υπαρξιακός άνθρωπος και καθώς δεν υποκαθιστά τη σχέση του με την αλήθεια, δεν τη «διασκεδάζει». Είναι  ασυμβίβαστος  και μη συμβατικός ο ποιητής.

Η αλλοτρίωση έγινε ασυναίσθητα και ασυνείδητα, το «εγώ» υποθάλπει την υπαρξιακή αλήθεια. Έτσι, η φυλακή αυτή, γίνεται ευάρεστη δεν είναι δραματική, αντίθετα από τον υπαρξιακό άνθρωπο, ο οποίος δεν υποκαθιστά την   ανάγκη της αλήθειας και του συνυπάρχειν . Ο συμβατικός τρόπος ζωής, ο οποίος είναι άσχετος με την αλήθεια της υπάρξεως, ορθώνει τείχει τα οποία, όπως λέει και ο Καβάφης, δεν αντιλαμβάνεται ότι υψώθηκαν γύρω του και τον έκλεισαν μέσα!

Αν υπάρχει μία ελπίδα για να αποσπασθεί ο άνθρωπος από αυτό το τέλμα, αυτή είναι η επίγνωση της αλήθειας του, την οποία δεν αλλάζει με τίποτε ψεύτικο και με κανένα υποκατάστατο. Η αλήθεια είναι το οξυγόνο της ψυχής.

Eμείς με τη ψυχή μιλάμε
κι όχι με το στόμα.
Γυμνοί από στολίδια,
από κάτι αβυσσαλέες
ρωγμές, βγαίνει η φωνή μας.
Άλλοτε έρποντας κι άλλοτε πετώντας,
βουτώντας τα φτερά μέσα στον κίνδυνο
περάσαμε στην αντίπερα όχθη
με τη ψυχή στο στόμα.
(Ποιητ. συλλ. ΑΠΟΣΤΑΣΗ)

Αλκμήνη Κογγίδου

Ποιήτρια-δοκιμιογράφος

Τετάρτη 12 Μαρτίου 2014

Η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΩΣ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΟΡΑΜΑΤΩΝ

                                  Η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
                 ΩΣ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΩΝ  ΕΘΝΙΚΩΝ ΟΡΑΜΑΤΩΝ


 Διαβάζοντας τους στοχασμούς του μεγάλου εθνικού μας ποιητή Δ. Σολωμού επάνω στο ποίημα «Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» φέρνουμε ενώπιόν μας, ενώπιον του παρόντος τη διαδικασία της ανθρώπινης μετάβασης από τη σκλαβιά στην ελευθερία, μιας μετάβασης που διεργάζεται η μεταφυσική ιδιότητα του ανθρώπου.  «...- τους αρπάζεται η γη και τοιουτοτρόπως αναγκάζονται να ξεσκεπάσουν εις τα βάθη τους την αγιωσύνη της ψυχής τους. Εις τον πάτο της εικόνας πάντα η Ελλάδα με το μέλλον της. Από την αρχή ως το τέλος περνάνε από πόνον εις πόνον έως τον άκρον πόνο.» Κι αλλού «....Τοιουτοτρόπως από τη μικρότητα του τόπου ο οποίος παλεύει με μεγάλες ενάντιαις δύναμαις θέλει έβγουν οι Μεγάλαις Ουσίαις.» Το συγκεκριμένο ιστορικό γεγονός έδωσε το έναυσμα στον πανμέγιστο ποιητή να μας βεβαιώσει πόσο η ελληνική ψυχή συνδέεται και τροφοδοτείται απ’ τα εθνικά οράματα.
    Οραμα είναι η Ιδέα, η οποία συλλαμβάνεται προδρομικά και υπηρετεί έναν ανώτερο σκοπό. Αφορά την πραγμάτωση ενός ιδανικού. Το όραμα περιλαμβάνει μία σφαιρική αντίληψη, η οποία συνιστά έναν τρόπο σκέπτεσθαι κι ένα τρόπο ζωής διαφορετικό από το υπάρχον.
  Το όραμα της ειρήνης, της αδελφοσύνης και της αρετής, μέσα από την άμιλλα ενσαρκώνεται στην ολυμπιακή ιδέα, μια ιδέα που αφορά το μέλλον. Εθνικό όραμα με οικουμενική διάσταση είναι  η Δελφική Ιδέα. Προβάλλει την ιδανική πολιτεία ως συμπολιτεία, προσφέροντας όλους τους τρόπους των εκφράσεων και των δραστηριοτήτων, που αφορούν τη σχέση του ανθρώπου με τη φυσική και τη μεταφυσική. Ο Σικελλιανός απόστολος του οράματος «της ξαναγεννημένης Ελλάδας, της ηθικής πηγής των πάντων», μεταφέρει στο έργο του μηνύματα διδασκαλίας για μια επιστροφή στο ωραίο και το ηθικό. Αλλά και ο Κάλβος, ο ποιητής της Ιδέας υμνεί τους ιερούς αγώνες του έθνους, τους εμπνευσμένους από το όραμα της ελευθερίας.
   Tα εθνικά οράματα δεν είναι αποκομμένα από τα πανανθρώπινα για το λόγο ότι το Ελληνικό Πνεύμα καταθέτει έννοιες οικουμενικές. Ξεκινούν από τα βάθη της ιστορίας, τα διακρίνουμε στους μεγάλους ποιητές: τον Ομηρο, τον Σοφοκλή, τον Αισχύλο, τον Ευριπίδη. Πολλές φορές υλοποιούνται στη μορφή ενός προτύπου, όπως η Αντιγόνη, ο Ηρακλής, ο Οδυσσέας. Αλλοτε, παρουσιάζονται ως κώδικες ζωής, στα  κοσμοϊστορικής σημασίας επιγράμματα. Είναι στόχοι αμετακίνητοι και αιτούν τη δική μας   αυτογνωσία. Αποτελούν ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης για τη λογοτεχνία κάθε εποχής, καθώς ανεξάντλητη είναι η μάχη που δίνει ο άνθρωπος για να κατακτήσει την ελευθερία και την αρετή. Το όραμα της ελευθερίας ως πηγή έμπνευσης, τροφοδοσίας πνευματικής και οραματισμού διατρέχει την ιστορία. Ο λογοτέχνης κάθε εποχής, ζώντας μέσα από τη Συνείδηση το δράμα του έθνους του, εκφράζει στο έργο του την πάλη ανάμεσα στην ύλη και στο Πνεύμα. Μετουσιώνει σε λόγο τις δοκιμασίες του λαού του. Διαμεσολαβεί ώστε ν’ αντιμετωπίσει ο δοκιμαζόμενος άνθρωπος τις αρνητικές καταστάσεις ως  εμπειρίες, από τις οποίες θα συνάξει τη Γνώση.
   Ο λογοτέχνης σήμερα εαν δεν διαπνέεται απ’ τα εθνικά οράματα αποσπάται από τη συνέχεια του Ελληνικού Πνεύματος και αδυνατεί να συνειδητοποιήσει την εξελεκτική του πορεία, η οποία διαδραματίζεται μέσω των δοκιμασιών.  Οι δοκιμασίες αυτές διαφοροποιούνται από εποχή σε εποχή. Ο εργάτης του λόγου ανταποκρινόμενος στις εκάστοτε ιστορικές αναγκαιότητες, εκμεταλεύεται τις δοκιμασίες του λαού του  καλλιτεχνικά και πνευματικά. Μ’ αυτόν τον τρόπο συμβάλλει ώστε να τον αποσπάσει από το διαβρωτικό σύστημα, το οποίο λειτουργεί ισοπεδωτικά καταργώντας την προσωπική ευθύνη και ελευθερία. Η λογοτεχνία, η εμποτισμένη από τα εθνικά οράματα τροφοδοτεί την εθνική μας ταυτότητα. Ξεκινώντας απ’ τις πηγές αυτές προωθούμε την αυτογνωσία μας, που είναι τόσο αναγκαία σ’ αυτή την ιστορική στιγμή, που η υλιστική κοσμοθεωρία περιόρισε τον άνθρωπο στη βιοτική επικράτεια.
   Η λογοτεχνία σήμερα καλείται ν’ ανασύρει τον άνθρωπο από την υποβαθμισμένη ποιότητα ζωής και να τον βοηθήσει ν’ ανασυντάξει τις δυνάμεις του επιστρατεύοντας τη μνήμη, ως Αλήθεια που τον συνδέει με την ουσία των πραγμάτων και του εαυτού του.
  Ο καταιγισμός των πληροφοριών αποπροσανατολίζει τον άνθρωπο από τη Γνώση. Η γνώση του εαυτού, όπως μας κατατέθηκε στο δικό μας πολιτισμό προάγει στην αντίληψη των πάντων, γίνεται σημείο επαφής με το όλον.Οι αρνητικές πληροφορίες που κατακλύζουν τα Μ.Μ.Ε δεν έχουν να προσφέρουν καμμία προοπτική. Αντίθετα, μη επισημαίνοντας το τέλμα, στο οποίο έχει περιπέσει ο σύγχρονος άνθρωπος, υποστέλλουν την ευθύνη και τη δυνατότητά του ν’ ανέβρει τρόπους διαφυγής, Αυτή, λοιπόν η φορά, η οποία δεν προβάλλει καμμία προσωπική, ηθική αντίσταση είναι κατιούσα.
  Η αποστασιοποιημένη στάση, η προσωπική αντίσταση και ανάλογη δράση ως αντίδραση είναι καθήκον του σύγχρονου λογοτέχνη, ώστε ν’ αποσπάσει τον εαυτό του από το ρεύμα των πολλών.Για να υπηρετήσει τα εθνικά οράματα ο λογοτέχνης πρέπει ο ίδιος να εμβαθύνει σ’ αυτά. Τούτο θα αποβεί θετικό, όταν τα μετουσιώσει μέσα από τη φιλοσοφική σκέψη, προσαρμόζοντάς τα στη σημερινή πραγματικότητα.
    Η τέχνη του λόγου δεν έχει σχέση με τον εντυπωσιασμό, κατατείνει στην συγκίνηση, στοιχείο που προωθεί την επικοινωνία.  Μ’ έναν σύγχρονο τρόπο, μ’ έναν καίριο και συγκεκριμένο λόγο, καλείται να συνδέσει με την ποιότητα, στοιχείο εκφραστικό της Ψυχής. Η ποιότητα, η αλήθεια ως μνήμη, η λεπτομέρεια ως σημαντικός συντελεστής της λειτουργικότητας της ζωής είναι τα στοιχεία που θα τροφοδοτήσουν τη λογοτεχνία, ώστε και πάλι ο νεοέλληνας να βεβαιώσει τη συνέχεια της παρουσίας του Ελληνικού Πνεύματος.
    Σ’ ένα χωρίο της Καινής Διαθήκης (κατ. ΙΩ. 12, 20-26) παρουσιάζεται ένα γεγονός που αποκαλύπτει τη σχέση της ελληνικότητας με την διδασκαλία της Αγάπης. Εκεί που ο Ιησούς αναφωνεί «ελήλυθεν η ώρα ίνα δοξασθεί ο Υιός του Ανθρώπου» όταν μαθαίνει ότι οι Ελληνες τον αναζητούν.
 Αυτό το γεγονός φανερώνει ότι μέλλεται στους Ελληνες μία μεγάλη τιμή και ένα μεγάλο χρέος, ν’ αναλάβουν τη διαδικασία της παιδευτικής μύησης στη διδασκαλία της Αγάπης, καθώς και την διάδοσή της. Σ’ αυτό, όπως γνωρίζουμε, έπαιξε καθοριστικό ρόλο η ελληνική γλώσσα.
   Η ελληνική γλώσσα κομίζει έναν θησαυρό ανεκτίμητης ποιότητας δυναμικού ενέργειας. Μεταφέρει από τα βάθη των αιώνων Αξίες ζωής. Διατρέχοντας την ιστορία του Ελληνικού Γένους φορτίζεται βιωματικά. Η νεοελληνική λογοτεχνία έχει στα χέρια της αυτόν τον θησαυρό  και παράλληλα το καθήκον να μεταβιβάσει αυτήν την ενεργειακή παρακαταθήκη.  
   Αλήθεια(= Α-λήθη), Πρόσωπο, Ανθρωπος, Κόσμος, εννοώ, κατανοώ, μετανοώ, συγχωρώ,...... κλπ. Αν επικεντρώσουμε το στοχασμό μας στις λέξεις, τότε αυτές καθ’ αυτές θα μας υποβάλλουν στην ανάλογη μύηση, προσφέροντάς μας την πραγματική τους υπόσταση. (Δίαϊον= δίκαιον)Εφόσον με δέος τις χρησιμοποιούμε, αυτές δε φθείρονται μέσα στο χρόνο. Εμβαθύνοντας και αποκρυπτογραφόντας το νόημά τους ανακαλύπτουμε την ουσία των πραγμάτων και του Εαυτού.
   Παρουσιάζουμε τη λέξη στενοχώρια (που είναι σύνθετη και ετυμολογικά σημαίνει το στενό χώρο),  ως παράδειγμα δηλωτικό της  λεπτής διάκρισης, στην οποία προσανατολίζουν οι λέξεις της ελληνικής γλώσσας. Ο αναγνώστης μέσα από τη λογοτεχνία καλείται να μαθητεύσει σ’ αυτό τον εκφραστικό πλούτο της ελληνικής παράδοσης. Είναι μία γλώσσα των λεπτών επισημάνσεων. Είναι πραγματικά μια μυστική απόλαυση να ενσκύψει κανείς σ’ αυτήν, να την αφομοιώσει, να εκπαιδευτεί και να τη μεταδώσει.
    Ο λόγος ως ιδιότητα ξεχωριστή του  δικού μας, του Ελληνικού  πολιτισμού δύναται να παραλάβει τον σύγχρονο άνθρωπο, τον Έλληνα από την παρούσα φάση της αυτογνωσίας του, για να τον προωθήσει στην περαιτέρω πορεία, συνδέοντας τον με την ένθεη φύση του.
     Η ταχύτητα με την οποία κινείται ο ρυθμός του κόσμου, συμβάλλει ώστε η επικοινωνία των ανθρώπων να γίνεται με σύγχρονους, σύντομους λεκτικούς κώδικες. Είναι όμως, γεγονός πως αυτό αποστερεί τον νεοέλληνα απ’ τον εκφραστικό  πλούτο που προσφέρει η δική του γλώσσα, περιορίζοντας στο ελάχιστο τη δυνατότητά του να εκφραστεί.
    Η σύγχρονη λογοτεχνία χρειάζεται μία επιστροφή ώστε να εμπλουτιστεί με ενέργεια από τα νάματα αυτής της κληρονομιάς.
 Βλέπουμε την εκτροπή από το μέτρο σε όλους τους τομείς και πως κορυφώθηκε η εκτροπή αυτή και εμφανίζει πλέον η ζωή σαφή σημεία παρακμής. Η υλιστική επικρατούσα αντίληψη ζωής, αποσυνέδεσε τον άνθρωπο από την ζωντανή  έκφραση και συνέχεια της πολιτιστικής του κληρονομιάς. Τώρα που ο νεοέλληνας υποβάλλεται από αλλότρια ρεύματα, είναι αναγκαίο η λογοτεχνία να εμπλουτιστεί με τα οράματα που εκφράστηκαν στις μεγάλες στιγμές του Γένους.
   Εάν ως πνευματικοί δημιουργοί και λογοτέχνες δεν διαποτισθούμε από τα εθνικά οράματα, εάν δε μας διαπεράσουν δε θα μπορέσουμε να βεβαιώσουμε και να βεβαιωθούμε για τη διαχρονική τους αξία. Θα παραμείνουμε θεαταί, αμέτοχοι στο γίγνεσθαι και τούτο θα σημάνει ότι οι νεοέλληνες δεν δυνάμεθα να προβάλλουμε την αξία του πολιτισμού μας.
  Ο δυτικός πολιτισμός υπέστη την υλιστική κοσμοθεωρία, η οποία παρουσιάζεται ως παγκόσμιο φαινόμενο, ο απόηχός του καταλαμβάνει και το δικό μας χώρο.  Το πνεύμα του υλισμού, του καταναλωτισμού, της τεχνολογίας καταστέλλει τις εθνικές μας αντιστάσεις. Η βιοτική και βιολογική μέριμνα αποσπά απ’την εθνική μνήμη, ενώ παράλληλα οι κίνδυνοι που προβάλλουν από τις επεκτατικές διαθέσεις των γειτονικών κρατών δεν μας βρίσκουν στην ανάλογη εγρήγορση. Η πατριδολατρεία και  ο σωβινισμός δεν έχουν σχέση με το πνεύμα της εθνικής αξιοπρέπειας.
  Κορυφώθηκε στην εποχή μας το αποτέλεσμα όλων των λαθών του παρελθόντος για να μας προσφέρει τη σημερινή πραγματικότητα, κατά το αρχαίο ρητό «ενός κακού δοθέντος μύρια έπονται.». Η λογοτεχνία θα είναι ενεργή, όταν αποτιμήσει και εκτιμήσει ορθά αυτήν την σημερινή  πραγματικότητα. Είναι χρέος πρώτα απ’ όλα ν’ αναζητηθεί το σημείο εκείνο, το οποίο μας συνδέει με την ψυχή μας, αυτή η οποία δεν περιορίζεται και δε χωρίζει, αλλά εφορμά στην κατάσταση του συνυπάρχειν. Αυτή χρειάζεται να τροφοδοτήσει το λόγο, ώστε ο υποκειμενισμός και η χωριστικότητα να διασπας θούν.
  Κάθε δράση δημιουργεί αντίδραση, η οποία εκφράζεται με μία μορφή επανάστασης. Π.χ τα τετρακόσια χρόνια σκλαβιάς δημιουργούν την αντίδραση που εκφράζεται με τον ξεσηκωμό του γένους. Παρατηρούμε ότι το όραμα της ελευθερίας διατρέχει την ιστορία και διαφοροποιεί τους αγώνες, που είναι ανάλογοι και εκδηλώνονται σύμφωνα με τις εκάστοτε ιστορικές ανάγκες.
   Στην εποχή μας το όραμα της ελευθερίας και της αρετής  θα εμπνεύσει μια νέα επανάσταση, που θα εκφραστεί μ’ ένα διαφορετικό τρόπο και θα επιστρατεύσει  τη  δύναμη του λόγου για να εγείρει συνειδήσεις. Τώρα ζούμε τον κίνδυνο της υπαρξιακής απώλειας και  εθνικής αλλοτρίωσης.
  Ο ευδαιμονισμός αποκοίμισε την ανησυχία της αναζήτησης της υπαρξιακής και οντολογικής ταυτότητας.. Η λήθη έρχεται να διαγράψει αυτό το υπαρξιακό και ηθικό χρέος. Σ’ ένα δοκίμιό μου «Μυστικό - Μυστήριο και διαπροσωπικές σχέσεις» εντοπίζω, ακριβώς, το σημείο, στο οποίο χρειάζεται να επιστήσει ο σύγχρονος άνθρωπος την προσοχή του, το σημείο στο οποίο θα εγκαθιδρυθεί ο νέος αγώνας της ελευθερίας.
   Η εκτροπή του πολυτεχνείου και τόσα άλλα φαινόμενα μας δίνουν τη βεβαιότητα πόσο με λάθος τρόπο ερμηνεύεται η έννοια της ελευθερίας. Η παρακμή φθάνει σε τέτοιες κορυφώσεις, ώστε τα δελτία των ειδήσεων να κυριαρχούνται από τα ιατρικά δελτία των εκάστοτε επωνύμων ασθενών κι αυτή η διαδικασία της μετάβασης από την Τρίτη στις περαιτέρω διαστάσεις να χαρακτηρίζεται ως τέλος, στο οποίο καλείται ο Θεός να επέμβει διορθωτικά! Είναι σε τέτοιο βαθμό σαφής η εκμετάλλευση και είναι τόσο ισχυρή η επίδραση που ασκούν τα Μ.Μ.Ε, ώστε πλήθη μαγεμένα να μη διαμαρτύρονται και να μην επαναστατούν αναζητώντας, τελικά, μία ορθή και αξιοπρεπή στάση, απέναντι στην έννοια της ζωής.
   Είναι γεγονός ότι  ο άνθρωπος ως μοναδικότητα αυτόνομη χρεώνεται στην αναζήτηση ενός προσωπικού τρόπου να επέμβει και να δράσει ηθικά, παρακάμπτοντας όλα αυτά που παρερμηνεύουν την έννοια της ελευθερίας και του χρέους. Η πολιτική υπό την έννοια της κομματικής σκοπιμότητας δεν ανταποκρίνεται στην εθνική της αποστολή. Ο κρατικός μηχανισμός καταργώντας τον άνθρωπο ως πρόσωπο συνιστά ένα σύστημα, που δεν διαπνέεται και δεν καθοδηγείται από τα εθνικά οράματα.  Η οικογένεια περιορίζει στην μέριμνα, που αφορά έναν τρόπο βιοτικό κι εδώ η προσωπική ελευθερία και το χρέος προς το σύνολο υποκαθίσταται μέσα στη σύμβαση.
    Όλα αυτά είναι στοιχεία που χρεώνουν τον στοχαστή, τον άνθρωπο, τον λογοτέχνη. Δεν είναι όμως δυνατόν να εξηγηθούν τα φαινόμενα των καιρών, εάν δεν αναφερθούμε στη μεταφυσική ιδιότητα της ζωής και του ανθρώπου. Αυτή η αναφορά είναι η μόνη ικανή να διασπάσει τον κλοιό που δημιούργησε η βιολογική περίφραξη. Η αναζήτηση αυτή με σύγχρονο τρόπο θα μπορέσει να ερμηνεύσει  τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο σύγχρονος κόσμος.
   Η λογοτεχνία σήμερα χρειάζεται να σταθεί ανάμεσα στο εδώ και στο επέκεινα. Να συλλάβει τη σχέση του ενός με τον άλλον, που προωθεί στο Όλον. Το μυστήριο της ζωής και του θανάτου τίθεται συνεχώς ενώπιόν μας και μας καλεί να το αποκρυπτογραφήσουμε.
  Το όραμα της ελευθερίας ήταν και είναι πάντα σχετικό με την μεταφυσική διάσταση. Αυτή εμποτίζει και διαπερνά την ανθρώπινη φύση και την προάγει δια της αέναης πάλης που διαδραματίζεται ανάμεσα  στην ύλη και το Πνεύμα. Στο όραμα βλέπουμε τη νίκη του ανθρώπου, που διασπά την περιορισμένη του φύση και μεταβαίνει στη ελευθερία του Πνεύματος.
   Ο δρόμος αυτός χαράχθηκε πριν από χιλιάδες χρόνια. Επισημάνθηκε από τους μεγάλους δραματουργούς ποιητές και έδωσε την εγκυρότητά του μέσα από την κατάθεση της Αλήθειας, η οποία συνοψίζεται στο Πρόσωπο του Θεού Λόγου.
   Μιλούμε για τα εθνικά οράματα και θα νόμιζε κανείς ότι αυτά αποτελούν ένα ανεπανάληπτο παρελθόν. Αντίθετα, είναι καταθέσεις που αφορούν το διηνεκές.
   Τη σκυτάλη του πολιτισμού μας έχουν ήδη αναλάβει όσοι συνειδητοποιούν το χρέος τους απέναντι σ’ αυτή την ιερή παρακαταθήκη. Αυτές οι υγιείς αντιστάσεις διεκπεραιώνουν την πορεία του πολιτισμού. Τώρα αυτοί οι ανώνυμοι αθληταί της εσωτερικής πάλης, ηθικοί ταγοί γίνονται αθληταί, επιστήμονες τεχνίτες του λόγου, μόνοι, ανένταχτοι, ασυμβίβαστοι κρατούν τα οράματα ζωντανά να τα παραδώσουν στους επερχομένους. Τα εθνικά οράματα εμποτισμένα από την αξία της ζωής, έχοντας σαν προϋποθέσεις την πορεία της εξελίξεως και της αυτογνωσίας, ορθώνονται στο μεταίχμιο του εδώ και του επέκεινα. Το εγώ, το εσύ και το όλον- ο άνθρωπος, η ψυχή και η συνείδησή του, αναμένουν το λογοτέχνη που θα επιχειρήσει την αφύπνιση ώστε να λειτουργήσει και πάλι ο άνθρωπος ως συνάνθρωπος και ο νεοέλληνας με την αξιοπρέπεια του Έλληνα.
      Δεν έχουμε άλλον μέσον όσοι συνειδητοποιούμε και παρατηρούμε την κατιούσα φορά, δεν έχουμε άλλον τρόπο ν’ αντισταθούμε και ν’ αντιδράσουμε, έχουμε μόνο τους εαυτούς μας με όπλο το Λόγο .
                                                  


                                                              ΑΛΚΜΗΝΗ ΚΟΓΓΙΔΟΥ.







H ομιλία: «Η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΩΣ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΟΡΑΜΑΤΩΝ» αποτέλεσε εισήγηση στο αυτό θέμα. που δόθηκε στα πλαίσια του πανελλήνιου λογοτεχνικού συνεδρίου στην Ακαδημία της αρχαίας Ολυμπίας στις 2/3/4 Αυγούστου 1996.





Δευτέρα 10 Μαρτίου 2014

Ο ΕΝΑΣ ΓΙΑ ΜΕΝΑ ΙΣΟΔΥΝΑΜΕΙ ΜΕ ΔΕΚΑ ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΕΑΝ ΕΙΝΑΙ ΑΡΙΣΤΟΣ

«Εἶς ἐμοί μύριοι, ἐάν ἄριστος ἦι»
(ο ένας, για μένα, ισοδυναμεί με δέκα χιλιάδες, εάν είναι άριστος)
                                                          Ηράκλειτος
Θα προσπαθήσουμε να εντρυφήσουμε στο νόημα της φράσεως του αρχαίου σοφού και να διερωτηθούμε για τη σημασία της στην εποχή μας. Αρχικά, πώς αξιολογούμε σήμερα και με ποια κριτήρια έναν άνθρωπο ως άριστο  και πώς ο Ηράκλειτος στην εποχή του; Εάν, κατά κάποιον τρόπο, ο αρχαίος σοφός αντιπαραθέτει στον έναν,  δέκα χιλιάδες, το κάνει για να αναδείξει τη σημασία και να υπογραμμίσει την αξία του ενός, με την προϋπόθεση ότι είναι, κατά την προσωπική του άποψη, άριστος. Φυσικά, δεν μπορούμε να αναγνωρίσουμε τον άριστο ανεξάρτητα από το ήθος, την αυτογνωσία και τον αγώνα για την κατάκτηση των αρετών. Το μηδέν άγαν, το γνώθι σαυτόν, το παν Εν, οδηγούν σε μια πνευματική κορυφή  που αποδίδει στη συνειδητότητα της Ενότητας. Η αναφορά του Ηράκλειτου είναι σχετική με τη συνειδητότητα της σχέσεως του ενός με το όλον, σύμφωνα με την ολιστική κοσμοθεωρία. Άραγε, τι στερούνται οι μύριοι που το κατέχει ο άριστος; Μήπως, είναι δυνατόν όσοι συντάσσονται σ’ έναν κοινό τρόπο σκέψεως και ζωής να διατηρούν τη δική τους ιδιαιτερότητα και αυτονομία ή να διατηρούν τη ψυχή και τη συνείδησή τους σε εγρήγορση;
Εφόσον, η γραμμική αντίληψη του χρόνου έδωσε στην εποχή μας το συμβατικό τρόπο σκέψεως και την αντίστοιχη φιλοσοφία ζωής κατά την οποία η ζωή έχει αρχή με τη γέννηση και τέλος με το θάνατο, υπερτονίζεται το βιολογικό στοιχείο κι ο άνθρωπος παραμένει στον αγώνα της επιβιώσεως και της εγκοσμιακής καταξιώσεως. Δεν ανατρέχει στην αιώνια ιδιότητα της ψυχής και της συνειδήσεώς του, δεν αναζητά την αλήθεια της υπάρξεώς του και γι’ αυτό το λόγο δεν γνωρίζει και ούτε ενδιαφέρεται να γνωρίσει την ιδιαιτερότητά του που τον καθιστά πρόσωπο, κατά συνέπεια αυτοπεριορίζεται και δεν αποκτά την ανάλογη γνώση περί του Εαυτού. Ακολουθεί τον μαζικό τρόπο σκέπτεσθαι που λειτουργεί αλλοτριωτικά και τον αποσπά από τη συνείδηση και τη μνήμη. Η ένταξή του στο συμβατικό τρόπο ζωής του παρέχει μια ψευδαίσθηση συντροφικότητας, η οποία όμως διαλύεται μέσα από τις δοκιμασίες και μένει ο άνθρωπος μόνος. Μη έχοντας επίγνωση της μοναδικότητάς του, ο ίδιος δεν γνωρίζει την προσωπική συνειδησιακή επαφή με τη ζωή, η οποία συνάπτεται στο παρόν. Υποκείμενος στις ανάγκες του, άγεται και κυριαρχείται από αυτές και συμπεριφέρεται  άλλοτε αμυνόμενος κι άλλοτε επιτιθέμενος είτε από φόβο, είτε από την πλάνη. Έτσι, είναι φανερό ότι γίνεται προϊόν εκμεταλλεύσεως, από τα συστήματα και τις εξουσίες. Ενώ ο άριστος που θέτει το δίκαιο και την αλήθεια υπεράνω και της ίδιας της ζωής του, δεν υποτάσσεται σε καμία επιβαλλόμενη επέμβαση, δεν χειραγωγείται, μένει ελεύθερος για το λόγο ότι δεν κυριαρχείται ούτε από το ένστικτο της επιβιώσεως.
Ο άριστος πάντοτε εδιώκετο. Το γεγονός ότι δεν γίνεται παράδειγμα προς μίμηση, αλλά μάλλον προς αποφυγή κι ακόμα περισσότερο πρόκληση που ενοχλεί, καθυστέρησε την εξέλιξη της ανθρωπότητας. Ο Ηράκλειτος δίκαια του απονέμει τα εύσημα, αν σκεφτούμε ότι με τη στάση του, ο άριστος επιχειρεί την αφύπνιση των συνειδήσεων. Ασφαλώς, η υπεροχή του αρίστου οφείλεται σε ηθικές κατακτήσεις ως αποτέλεσμα υπερβάσεων, οι οποίες  έρχονται σ’ αντίθεση με τη φυγοπονία που υπαγορεύει το ένστικτο της επιβιώσεως από το οποίο κυριαρχείται το ατομικό εγώ. Ο μαζικός τρόπος σκέπτεσθαι φαινομενικά ενώνει τους ανθρώπους σ’ έναν κοινό τρόπο  ζωής, στην πραγματικότητα δεν τους ενώνει αλλά τους εξομοιώνει! Ουσιαστικά, αποβαίνει συντελεστής χωριστικότητας,  καθώς το ατομικό εγώ δεν βρίσκεται σε κοινωνία σχέσεως με το έτερο ατομικό εγώ. Έτσι, ενώ  απαλείφονται οι ιδιαιτερότητες, διατηρείται η χωριστικότητα καθώς τα όρια ανάμεσα στο δικό μου και το δικό σου υπάρχουν και συνεπώς παραμένουν τα αίτια που υποθάλπουν την Ενότητα. Οι άνθρωποι βιάζονται να γευθούν τις παροδικές απολαύσεις της ζωής, την οποία αντιλαμβάνονται με τις αισθήσεις τους ως ένα φαινόμενο που έχει αρχή και τέλος. Ο καθένας παραμένει στην έγκλειστη ατομικότητα, την οποία δεν διασπά ώστε να επικοινωνήσει με τον άλλον δια μέσω της αλήθειας και του δικαίου.  Τα χαρακτηριστικά αυτά αφορούν την περιορισμένη αντίληψη, η οποία καθίσταται γνώρισμα των πολλών, των μυρίων που ενδεικτικά παραθέτει ο Ηράκλειτος. Ωστόσο, άξιο να προσέξουμε είναι, ότι το ίδιο γνώρισμα, που αποτελούσε ιδίωμα του ατόμου και των πολλών θα το συναντήσουμε και σήμερα, την απουσία προσωπικής ευθύνης και ηθικού προσανατολισμού.
Όσο για τα γνωρίσματα του αρίστου, θα τα διερευνήσουμε, έχοντας υπ’ όψιν μας ότι ο άριστος ανάμεσα στους πολλούς που ακολουθούν έναν κοινό τρόπο σκέψεως και ζωής, αποτελεί εξαίρεση. Αν και σκέφτεται μ’ έναν τρόπο προσωπικό, ωστόσο δεν αγνοεί τους άλλους, για τους οποίους εργάζεται και θυσιάζεται. Πρόκειται για μια ολοκληρωμένη ανθρώπινη οντότητα, ενώ είναι οικουμενικός, παράλληλα ανήκει στην αιωνιότητα.. Αυτά τα συμπεράσματα είναι εύκολο να συνάξει κανείς από τη μελέτη των βιογραφιών των ιστορικών προσωπικοτήτων που δόξασαν την Ελλάδα και τον πολιτισμό. Το ερώτημα είναι, αν ο άριστος έρχεται σ’ αυτόν τον κόσμο ως ολοκληρωμένη προσωπικότητα ή γίνεται στην πορεία. Αυτό είναι δύσκολο να το απαντήσουμε, καθώς διαφεύγει της δυνατότητάς μας να προσεγγίσουμε την άχρονη ιδιότητα της ψυχής και της συνειδήσεως. Μπορούμε όμως να κατανοήσουμε το λόγο για τον οποίο δεν είναι εύκολο να αποτελέσει πρότυπο για τους πολλούς που κατέχονται από το ένστικτο και συνεπώς διατηρούν και το φόβο και την επιθετικότητα. Ως γνωστόν οι αρετές αποδίδονται δια μέσω δοκιμασιών και η γνώση του εαυτού διαμέσου των υπερβάσεων. Έτσι, είναι φυσικό να μην αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση. Ωστόσο, αυτές οι μορφές συνιστούν τον πολιτισμό, διαθέτουν τον ιθύνοντα νου, συνεπώς έχουν τη δυνατότητα να κατευθύνουν ορθά, να παίρνουν δίκαιες αποφάσεις και να έχουν τη διάκριση του σωστού και του λάθους, ανά πάσα στιγμή,  σε οποιοσδήποτε συνθήκες.
 Το θέμα αυτό «Η αξία του ενός ως απαρχή της αλλαγής» είναι άξιο να μας προβληματίσει, ιδιαίτερα στην εποχή μας που τα σημάδια των καιρών δεν είναι ευοίωνα. Εδώ κυοφορείται μία ελπίδα, η οποία συντάσσεται πλέον με τις αξίες, με την ελευθερία και με την αξιοπρέπεια του ανθρώπου. Αξίζει να πιστέψουμε σ’ αυτή ώστε να μπορούμε να οραματισθούμε ένα άλλο μέλλον. Η αυτογνωσία δεν έχει συντελεσθεί εφόσον βρίσκεται ο άνθρωπος σε χαμηλά επίπεδα. Οι άριστοι μας δίνουν το πρότυπο, την ιδανική μορφή στην οποία μπορεί να φθάσει άνθρωπος μέσα από την αυτογνωσία του.

Αλκμήνη Κογγίδου

Ποιήτρια-δοκιμιογράφος

Τρίτη 4 Μαρτίου 2014

Ακούγοντας Βιβάλντι...

Ακούγοντας Βιβάλντι…

Άγγελος, ελαιογραφία Χρύσας Σιώτη 

Η μουσική του Βιβάλντι είναι μουσική της σιωπής,  μουσική της ψυχής, απαλλαγμένη από το βάρος και τη ματαιότητα. Συνδιαλέγεται με την Ουράνια αρμονία, αιωρείται ανάμεσα στο εδώ και στο επέκεινα. Μέσω της μουσικής του γίνεται υπενθύμιση παραδείσου και ξυπνά ο νόστος  της επιστροφής. Αναχωρητής ο ίδιος δεν συνδιαλέγεται με τα εγκόσμια. Έχει απαλλαγεί από κάθε τέτοιου είδους σκοπιμότητα, προσφέρεται στην αναζήτηση του σημείου επαφής με το θείο. Η παιδικότητά του εκφράζεται με την αγγελική χάρη, τα παιχνίδια του προσφέρονται στον καθένα, όταν κι εφόσον εξαρθεί στο σημείο της ψυχής για να νιώσει ένα παιδί μέσα στο άχρονο και τότε ακούγοντας τον Βιβάλντι θα αισθανθεί πώς έτη φωτός κέρδισε στον επίγειο βίο του!

Στην μουσική του Βιβάλντι αποκαλύπτεται η ενότητα αυτού και του άλλου κόσμου. Τον αισθητό κόσμο τον μεταφράζει σε υπεραισθητό, χωρίς να τον αρνείται.

Ο Βιβάλντι ανοίγει μυστικά μονοπάτια ψυχής, ταξιδεύει μέσα στη νύχτα και τη σιωπή και μας καλεί σε μια μυσταγωγική κοινωνία, τότε αντιλαμβάνεται ο άνθρωπος το μέγα θαύμα της Ομορφιάς, που δεν είναι του κόσμου τούτου.



Δευτέρα 3 Μαρτίου 2014

Η ΑΝΟΧΗ ΚΑΙ Η ΑΠΟΣΙΩΠΗΣΗ ΣΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑΣ

Η ΑΝΟΧΗ ΚΑΙ Η ΑΠΟΣΙΩΠΗΣΗ ΣΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑΣ

    Η ζωή αποσπά πλέον μέσω των καταστάσεων το βλέμμα του ανθρώπου απ' αυτά που θεωρούσε πρότυπα και ιδανικά ως τώρα για να τον προσανατολίσει στην ουσία. Tα πράγματα πλέον επιτάσσουν την ανάγκη μιας ερμηνείας που να εισχωρεί  στο βάθος ώστε να δοθεί μία απάντηση στα τραγικά γεγονότα που κλονίζουν ένα κατεστημένο αιώνων, αποδεκτό και θαυμαστό μέσα στην αίγλη του.
  Πρόσωπα κύρους, ονόματα διάσημα στην πολιτική σκηνή, στον κοινωνικό στίβο με τεράστιες περιουσίες υπέβαλλαν στα πλήθη την αίγλη του προτύπου. Ωστόσο η κατάρριψη του μύθου μας αιφνιδιάζει καθώς τα γεγονότα έρχονται για να καταδείξουν τελικά μιαν άλλη πραγματικότητα. Τα ΜΜΕ δανείστηκαν για την επικαιρότητα πανάρχαιες έννοιες όπως η κατάρα, η μοίρα, αδυνατώντας να δώσουν μια ερμηνεία για το τέλος αυτών που θεωρήθηκαν οι εκλεκτοί της ζωής.
   Εμείς θέλοντας να προσεγγίσουμε την εν κρυπτώ αλήθεια, θα επιχειρήσουμε μία περαιτέρω διείσδυση στο θέμα.
  Μία άλλη θεώρηση με λογικά επιχειρήματα μπορεί να δώσει απάντηση σ' όλη αυτή την κατάληξη που άδοξα τελειώνει και σφραγίζει μια ζωή.
  Σύμφωνα με το νόμο αιτίου κι αποτελέσματος προβάλλει το γεγονός της υπευθυνότητας του ανθρώπου. Οι σοφοί πάντα αναζητούσαν τη σχέση των πραγμάτων, γνωρίζοντας  αυτήν την άδηλη δομή των σχέσεων, η οποία παρουσιάζει την ισχύ των ηθικών νόμων. Γι' αυτό έλεγαν ότι κάθε ζωή του ανθρώπου είναι όμοια με τον ίδιο.
 Όλες αυτές οι οικογένειες, οι δυναστείες οι οποίες κρατήθηκαν στα σαθρά θεμέλια μιας συνύπαρξης, η οποία τους συνέδεε με συμφέροντα και σκοπιμότητες, δημιουργούσαν στο πέρασμά τους αδικίες εις βάρος κάποιων ανώνυμων, αδύναμων ανθρώπων, τις περισσότερες φορές γυναικών που εκάλυπταν επιθυμίες, βίτσια και συναισθηματικές ανάγκες. Αλλά και σε περιπτώσεις που ήθελαν να αναρριχηθούν πολιτικά ή οικονομικά εκμεταλλεύθηκαν καταστάσεις και ανθρώπους με την ανοχή των υπολοίπων μελών της οικογένειας.
 Ο ένοχος και ο συνένοχος είναι γεγονός ότι συντονίζονται σε μια συχνότητα. Αλλά εμείς θα σταθούμε και θα επισημάνουμε το θέμα ανοχή που έχει ένα μεγάλο ρόλο συμετοχής και ευθύνης.
Για να μη διαταραχθεί η οικογενειακή συνοχή πνίγονταν φωνές διαμαρτυρίας στη σιωπή κι είναι λίγο αυτό που λέμε αφού και ζωές χάνονταν. Άνθρωποι -θύματα που ονειρεύτηκαν μια εύννοια από έναν εκλεκτό, χρησιμοποιήθηκαν ως αντικείμενα και στη συνέχεια τους κάλυψε η σιωπή. Αλλά θα έρθουμε στο θέμα της συνενοχής που αφορά τη στάση αυτών που δείξαν ανοχή και αποσιώπηση. Οι μητέρες, οι σύζυγοι, τα παιδιά πάρα πολλές φορές ενδιαφέρονταν πολύ περισσότερο για τις διακρίσεις, την προβολή και το κέρδος και πολύ λιγότερο για το ήθος. Η ζωή όμως τραβάει την αυλαία για να δείξει πίσω απ' αυτήν την άλλη πραγματικότητα, καθώς ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιον.
  Το ήθος αφορά τον καθένα και τη Συνείδησή του απέναντι σε κάθε πρόβλημα που απαιτεί μια στάση και μία θέση χωρίς κανέναν συμβιβασμό. Το ήθος δεν αποτελεί κατάσταση σύμβασης, αλλά είναι μια επανάσταση, η οποία ορθώνει την αξιοπρέπεια του ανθρώπου μέσω της Συνείδησης απέναντι σε κάθε μορφή αδικίας και ιδιαίτερα όταν γίνεται από έναν ισχυρό σ' έναν ανίσχυρο. Έτσι δεν μπορεί να είναι κανείς ένας σιωπηλός θεατής. Ο άνθρωπος καθώς έρχεται μόνος σ' αυτόν τον κόσμο και μόνος απέρχεται έχει ευθύνη απέναντι στον εαυτό του, στον άλλον άνθρωπο και στη ζωή γενικότερα. Αν είχε τη συναίσθηση αυτής της υπευθυνότητας, τότε δεν θα άφηνε τον δικό του άνθρωπο να πράξει σε βάρος του άλλου, δεν θα του επέτρεπε να γίνει εγκληματίας, ή ένας οποιοσδήποτε εκμεταλλευτής.
 Η αξιοπρέπεια και η ευθύνη θα έκανε τους ανθρώπους να διαχωρίζουν τις θέσεις τους και μέσα στην οικογένεια απέναντι σε κάθε αδικία. Τότε ναι, θα μπορούσαμε να ελπίσουμε σε μια κοινωνία Δικαίου.
 Συνήθως όταν παρατηρούμε ένα παιδάκι που εμφανίζει στοιχεία βίας, επιθετικότητας ή και κακής συμπεριφοράς ανησυχούμε σκεπτόμενοι ότι αυτό θα εξελλιχθεί σ' έναν μέλλοντα εγκληματία ( π.χ παιδιά που βασανίζουν ζώα κλπ) Ομως, αν αυτό αφορά το ίδιο το παιδί μας, έχουμε μια ανοχή στο πρόβλημα που παρουσιάζει. Δεν αναλογιζόμαστε την ευθύνη που έχουμε στην διάπλαση ενός μέλλοντος ανθρώπου που θα πρέπει ν' αποτελεί ένα θετικό και ηθικό στοιχείο της κοινωνίας. Πράξεις μικρές, πράξεις μεγάλες υπαγορεύονται συχνά από μια ελαστική συνείδηση. Η σύζυγος καρπώνεται τα οφέλη μιας οποιασδήποτε συναλλαγής, έστω κι αν δεν είναι στο βαθμό που χρειάζεται έντιμη. Κι εδώ η ανοχή παίζει τον χειρότερο ρόλο.
 Η ανοχή καλλιεργεί τη νοσηρότητα, έτσι λοιπόν το ένα κακό φέρνει το άλλο.   Συμβαίνουν δυσδιάκριτες καταστάσεις που εγκυμονούν κινδύνους καθώς αυτό που υπέστη ο άνθρωπος ως κακό το μεταβιβάζει ως σκυτάλη στον απόγονο και δια μέσω αυτής της σχέσης, καταφέρνει να περάσει τη νοσηρότητα και την εξάρτηση, μέσα στη ψυχή του παιδιού. Εκεί χρειάζεται ένα μάτι καθαρό κι ένας άνθρωπος που θα επέμβει για να αναχαιτήσει το κακό που συμβαίνει.
Πρέπει να δημιουργήσουμε ελεύθερους ανθρώπους, αν θέλουμε να οικοδομήσουμε την κοινωνία του μέλλοντος. Αλλά, ελευθερία χωρίς ήθος δεν υπάρχει.
 Διαφορετικά το κακό ως σκυτάλη θα μεταβιβάζεται από τον έναν στον άλλον και σαν μια αόρατη αλυσίδα θα δένει τους ανθρώπους μέσα σε μια μοίρα, η οποία θα τους σέρνει στο χορό του θανάτου.
 Πολλές φορές και οι νέοι οι οποίοι θέλουν ν' απολαμβάνουν τ' αγαθά που τους προσφέρουν οι γονείς δεν παίρνουν θέση απέναντι στον τρόπο με τον οποίο τ' αγαθά αυτά αποκτήθηκαν. Είναι το δέλεαρ μια υπόθεση πολύ επικίνδυνη και σ' αυτήν λίγοι αντιστέκονται.
 Η ζωή εμφανίζει, πλέον, τα σαθρά στοιχεία όλων αυτών των κατ' επίφαση κρατούντων και πάει πιο μέσα εκεί που το μάτι του ανθρώπου δεν έχει ακόμα εισχωρήσει, πάει στη Συνείδηση, γιατί αυτή υπάρχει, όσο κι αν βρίσκεται στα βαθιά κι ανεξερεύτητα. Και δεν είναι η κατάρα που φέρνει το κακό, αλλά είναι η σχέση αιτίου και αποτελέσματος που δημιουργεί την οποιαδήποτε μοίρα του ανθρώπου.
 Ας μη ξεχνούμε ότι ένα παρελθόν με πάρα πολλά τέτοια γεγονότα θα μας έκανε να ντρεπόμαστε, γιατί οι ισχυροί είχαν τη δύναμη να καλύπτονται Να, όμως, που οι νόμοι της ζωής είναι απόλυτοι, κρατούν την ισχύ τους και την εμφανίζουν μπροστά στα έκπληκτα μάτια των ανθρώπων, καθώς, χωρίς καμμιά εξαίρεση ακολουθούν τα πράγματα τη διαδικασία της απόδοσης της δικαιοσύνης. Βέβαια, στο ολοκαύτωμα της εξέλιξης έχουνε πέσει εκατομμύρια θύματα κι ούτε η ιστορία τ' αναφέρει και η μνήμη των ανθρώπων τα διέγραψε, πέρασαν οι περιπτώσεις αυτές στην άλλη ζωή. Εμείς όμως μπορούμε να δούμε την μία μόνον όψη, αλλά και σ' αυτήν, ακόμα, αξίζει να δούμε καλά, πιστεύοντας ότι η Δικαιοσύνη Του είναι η Δικαιοσύνη εις τους αιώνες και ο Λόγος Του Αλήθεια.

 Αλκμήνη Κογγίδου.

                                                                            Ποιήτρια - Δοκιμιογράφος
To άρθρο "Η ανοχή και η αποσιώπηση στο φως της επικαιρότητας" δημοσιεύθηκε στις "φιλοσοφικές επιφυλίδες" της εφημερίδας PATRIDES του Καναδά στις 15-9-1999

ΣΤΟΥΣ ΑΠΟΗΧΟΥΣ ΕΝΟΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΣΚΑΝΔΑΛΟΥ

ΣΤΟΥΣ ΑΠΟΗΧΟΥΣ ΕΝΟΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΣΚΑΝΔΑΛΟΥ
(Μια φιλοσοφική προσέγγιση)
   Θεωρείτε σκάνδαλο το εν κρυπτώ όταν βγαίνει στο φως της δημοσιότητας κι αυτό μπορεί να είναι μια κατάχρηση οικονομικής υφής, ατασθαλίες, προκλητική συμπεριφορά, η κρυφή ερωτική ζωή των επωνύμων και δημοσίων προσώπων. Η ερωτική παρεκτροπή που ανατρέπει το κοινώς διαμορφωμένο ήθος θεωρείται αμάρτημα ή ολίσθημα ηθικό, όταν έρχεται ξαφνικά στο φως της δημοσιότητας. Σημειώνουμε ότι δεν κρίνονται ως σκάνδαλα "τα κατά συνθήκην ψεύδη" τα οποία στηρίζουν μια ολόκληρη κοινωνία, αλλά κάθε αποκάλυψη που ταράζει συνθέμελα τους θεσμούς και τα κοινώς παραδεκτά ήθη! Αυτό αποδεικνύει ότι γίνεται περισσότερο αποδεκτό το ψεύδος, από την αλήθεια.
  Τί είναι τελικά ηθικό και τί είναι ανήθικο;
 Είναι περισσότερο αποδεκτό το ηθικοφανές από το πραγματικά ηθικό, γιατί το δεύτερο θα πρέπει να το αναζητήσει κανείς σε μια προσωπική προσέγγιση. Εάν θελήσουμε προσωπικά μέσα απ' αυτά τα γεγονότα να συναγάγουμε την ουσία, ανεπηρέαστοι, με μόνη τη διάθεση ν' αναζητήσουμε την αλήθεια, τότε επανεξεταζόμενα τα γεγονότα αυτά, τα οποία χαρακτηρίζονται κοινωνικά ή πολιτικά σκάνδαλα, θα τα επανατοποθετούσαμε σε μια άλλη βάση.
   Το γεγονός, που πριν από λίγο καιρό, έφερε έναν σεισμό μέσα στο παγκόσμιο πολιτικό και κοινωνικό κατεστημένο, η ερωτική ζωή του προέδρου της Αμερικής, έδωσε το έναυσμα για ν' αναζητήσουμε τί απ' όλα, μέσα σ' αυτές τις συνθήκες, αποτελεί λάθος ή αμάρτημα. Το ότι δόθηκε παγκόσμια έκταση και δημοσιότητα σ' ένα θέμα που αφορά την ερωτική ζωή ενός δημοσίου προσώπου αποδεικνύει τη φτώχεια και το κενό από την έλλειψη της προσωπικής ζωής του καθενός. Μήπως δεν είναι κι αυτό αμάρτημα να ασχολούμεθα με τη ζωή των άλλων; Η τηλεόραση μπήκε στα σπίτια μας σαν ένα υποκατάστατο της πραγματικής ζωής, της πραγματικής επικοινωνίας. Τα ΜΜΕ τροφοδοτούν το αδηφάγο μάτι για να καλύψουν το δικό μας κενό. Φρόνιμο θα ήταν να δούμε καλύτερα τους εαυτούς μας. Εάν ενδιαφερόμαστε για την αλήθεια κάθε κατάσταση ανατρεπτική έρχεται για να επαναπροσδιορίσουμε τη στάση μας, διαφορετικά μιλάμε αβασάνιστα. Όλοι εμείς που επηρεαζόμαστε, που αντιδρούμε, που ενοχλούμεθα, διαμαρτυρόμεθα και παίρνουμε θέση: "ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθο βαλλέτω".
 Η ανεπάρκεια που παρουσιάζει η κοινωνική δομή της ανθρωπότητας αφορά το ηθικό υπόβαθρο αυτής. Από κάθε δημόσιο πρόσωπο ζητείται μία συμπεριφορά που ν' ανταποκρίνεται προς την ηγετική του θέση και η όλη εικόνα του να εκπροσωπεί επάξια το έθνος με το αντίστοιχο πολιτισμό του. Σαν να μην είναι ένα δημόσιο πρόσωπο ταυτόχρονα και άνθρωπινο με κοινές αδυναμίες!  Ζητάει ο κόσμος την εικόνα μιας ειδυλλιακής οικογενειακής ζωής από τα δημόσια πρόσωπα. Δεν είναι όμως δυνατόν να είναι ειδυλλιακή για το λόγο ότι ακόμα το χαμηλό επίπεδο αυτογνωσίας, το οποίο διανύουμε δεν θα μπορούσε να δημιουργήσει ιδανικές σχέσεις.
 Εκείνο που θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε προσωπικά ως λάθος στην περίπτωση αυτή ήταν ο   π α ν ι κ ό ς,  ο οποίος δημιουργήθηκε σαν αντίδραση στην κοινωνιολόγηση ενός πολύ προσωπικού γεγονότος. Αυτός ο φόβος για την κοινή γνώμη είναι ένα λάθος, το οποίο οδήγησε σ' ένα ηθικό ολίσθημα (ψευδορκία), που αποδεικνύει ότι απ' αυτό το πρόσωπο απουσίαζε η αυτονομία, δηλαδή η σχέση του με τη Συνείδησή του. Διότι όταν επιλέγει ένας άνθρωπος αυτού του κύρους έναν τρόπο που τον εκφράζει θα πρέπει να έχει και το ανάλογο σθένος να το αποδεχθεί δημόσια. Αν λάβουμε υπ' όψιν μας ότι ο άνθρωπος αναζητά κάτι που δεν έχει, τότε η ερωτική ζωή η οποία διακόπτει κατά κάποιο τρόπο την οικογενειακή συνοχή, είναι μια κατάσταση που έρχεται να καλύψει ένα κενό. Είναι λοιπόν, πολύ καλύτερα να υπερασπιστεί κανείς το δικαίωμα αυτό, από το να δέχεται ταπεινωτικά την κριτική, η οποία ουσιαστικά είναι μια αθέμιτη παρέμβαση των άλλων στην ζωή του.
  Στην ιστορία μεγάλοι άνδρες είχαν και μεγάλους έρωτες, οι οποίοι δεν ήταν πάντοτε αυτό που λέμε νόμιμοι. Όμως ένας έρωτας, ο οποίος δικαιώνεται από τη Συνείδηση παίρνει και την ανάλογη θέση στη ζωή του ανθρώπου. Γι' αυτό εμφάνιζε επίσημα την εποχή εκείνη ο Ναύαρχος Νέλσον την Λαίδη Χάμιλτον ενώ είχαν και οι δύο τις δικές τους οικογένειες. Βασιλείς, μεγάλοι πολιτικοί άνδρες της ιστορίας, πρόσφατα ο πρόεδρος της Γαλλίας Μιττεράν, είχαν το σθένος να υπερασπισθούν την προσωπική τους ζωή. Ο ναύαρχος Νέλσον λίγο πριν πεθάνει ομολόγησε πως η Αγγλία οφείλει τις νίκες του στην λαίδη Χάμιλτον. Ο δούκας του Ουΐνσορδ άφησε τον θρόνο για την Λαίδη Σίμψον. Φαίνεται ότι τα μεγάλα αισθήματα, έτσι όπως τα βιώνουν οι άνθρωποι έχουν τη συνειδησιακή έγκριση, η οποία τους καθιστά ηρωϊκούς στην υπεράσπισή τους!
  Μήπως τελικά και τα πλήθη υποκλίνονται στα μεγάλα αισθήματα; Γιατί τα μεγάλα αισθήματα θέλουν και τους μεγάλους άνδρες!
 Οπωσδήποτε είναι ένα πρόβλημα που θα πρέπει να το δούμε από πολλές πλευρές. Αναφέραμε την υποκριτική αντιμετώπιση του κοινού και την έκταση που δόθηκε στη δημοσιότητα σ' ένα γεγονός που έφθασε να γελοιοποιήσει θεσμούς κι αξίες. Όμως αυτό καθ' αυτό το γεγονός μας αναγκάζει να σταθούμε στην ερμηνεία. Είτε από τη θέση του παρατηρητή, είτε από τη θέση αυτού που τα βιώνει προσωπικά, εάν προσπαθήσει κανείς να τα ερμηνεύσει δια μέσω της σκέψης ή της εμπειρίας, θα του προσφέρουν την γνώση. Ολα αυτά μπορεί να είναι μελανά, αλλά έχουν τη θέση τους μέσα στην εξέλιξη με την προϋπόθεση ότι θα συναγάγουμε τη γνώση.
 Όταν μια πράξη ερωτική δεν έχει τη συνειδησιακή αποδοχή τη ζει κανείς όπως ένας κλέφτης, που φοβάται γιατί ξέρει πως αυτό που πήρε δεν ήταν δικό του.
 Ο μεγάλος έρωτας πληρώνεται με τον πόνο της ψυχής και τότε αισθάνεται κανείς ότι τον δικαιούται, έτσι λοιπόν τον υπερασπίζεται.
 Όταν ο έρωτας δεν πληρεί την ύπαρξη του ανθρώπου, λειτουργεί μόνον βιολογικά (σεξ).
 Όμως δεν πρέπει να περιπλέκουμε τα πράγματα άλλο έρωτας κι άλλο εκμετάλλευση, γιατί εδώ χρησιμοποιείται ένα μέρος του ανθρώπου και τίθεται ως μέσον για την ικανοποίηση αυτής της περιορισμένης λειτουργίας που δεν είναι υπαρξιακή, αλλά μόνον βιολογική. Να που βρίσκεται λοιπόν το ολίσθημα!
 Όλα τα μεγάλα έργα της Τέχνης, μουσικά, εικαστικά, αρχιτεκτονικά απ' την αρχαιότητα έως σήμερα είχαν την πηγή της έμπνευσής του στον μεγάλο έρωτα. Αυτός είναι που κάνει τον άνθρωπο να μεγαλουργεί. Αντίθετα, η περιορισμένη βιολογική λειτουργία υποβιβάζει τον άνθρωπο και δεν εξαγνίζεται μέσα σε μια πράξη αυτοπροσφοράς.
 Αν θέλουμε λοιπόν να επισημάνουμε το  ανήθικο, αυτό αφορά όχι αυτό καθ' αυτό το γεγονός, αλλά την υποκρισία μιας ολόκληρης κοινωνίας, η οποία κρίνει πράξεις που αφορούν μία πολύ ιδιωτική υπόθεση, ενώ κινείται, σκέπτεται και πράττει με τον ίδιο τρόπο!
  Οι συνθήκες που υπήρχαν σε άλλους αιώνες σ' άλλες εποχές ήταν πολύ δυσμενείς και αρνητικές στην αποδοχή ενός έρωτα που θα μπορούσε να είναι παράνομος κατά την έννοια του κόσμου. Αυτός ο λόγος έκανε τους ερωτευμένους να προστατεύουν τον έρωτά τους και να τον ζουν μ' επιφύλαξη καθώς η κοινωνία, η Εκκλησία, οι νόμοι του κράτους και φυσικά το κοινωνικό περιβάλλον δεν έκανε αποδεκτό ένα τέτοιο γεγονός. Δεν υπήρχε η δυνατότητα του διαζυγίου, έτσι στην περίπτωση που γινόταν φανερό, έπρεπε να υποστούν οι ερωτευμένοι ή έναν χωρισμό ή μια κατακραυγή, εκτός, αν είχαν το σθένος να υπερασπισθούν την κατάσταση αυτή ως δικαίωμα (περίπτωση Νέλσονα, Εδουάρδου της Αγγλίας και άλλων).
 Στην εποχή μας δίνεται μια ευκολία από συνθήκες ευνοϊκές, που ωστόσο, όμως περιορίζουν τον έρωτα μέσα από την υλιστική αντίληψη στην περιοχή του ενστίκτου. Η δυσκολία βρίσκεται αλλού τώρα, στο αγεφύρωτο που αφορά τις Ψυχές των ανθρώπων. Κι αυτό προσφέρει και μέσα στον έρωτα τη μοναξιά.
 Όμως, το όλον του ανθρώπου, το υπαρξιακό του υπόβαθρο αναζητά πάντα να εκφραστεί και να επικοινωνήσει. Πιστεύουμε πως δεν είναι δυνατόν να παραμείνει ο άνθρωπος σ' αυτήν την περιορισμένη και περιοριστική μορφή του έρωτα, ότι θ' αναζητήσει και πάλι την ποιότητα που δίνει η ένθεη φύση του ώστε να αποκτήσει η σχέση αυτή μια άλλη διάσταση.

                                                                                Αλκμήνη Κογγίδου.

                                                                              Ποιήτρια-δοκιμιογράφος

Σάββατο 1 Μαρτίου 2014

Προσέγγιση στην ποίηση της Αλκμήνης Κογγίδου, Γράφει η Χρύσα Σιώτη

 Προσέγγιση στην ποίηση της Αλκμήνης Κογγίδου.
Γράφει η Χρύσα Σιώτη
  Η υπαρξιακή αγωνία και τα βασανιστικά ερωτήματα που αυτή γεννάει, εμφανίζονται ποικιλοτρόπως στην ποίηση της Αλκμήνης και επανέρχονται έως να εξαντληθούν ή ίσως να μεταρσιωθούν, μέσα από μια πορεία που οδηγεί στο βάθος.
Ποιό είναι όμως αυτό το βάθος και ποιά η σημασία της πορείας αυτής; Από την απάντηση στο πρώτο ερώτημα που παραπέμπει στο σύνολο του ποιητικού έργου, σε μια προσέγγιση ενδελεχή, συνάγεται και η απάντηση στο δεύτερο ερώτημα. Η οποία έχει κυρίως διδακτικό χαρακτήρα για τον καθένα που ενδιαφέρεται.  
Κάθε στιγμή που σχίζεται
Εντός μου
Κάτι ακούω
Που θα με βγάλει η άκρη
Του εαυτού μου
Πολύπλοκη ρεμβώδης
Χυμώδης κι αυστηρή
Μ’ όλα τα μέσα που είναι και τα έξω
Στυλώνω το αυτί στο ατέλειωτο
Όταν χτυπώ το έξω, το μέσα μου χτυπάω
Με το σπαθί μου ανοίγω
Δυο ζωές
Μες στον αγέρα σφυρίζει
Το άγνωστο
Το άγνωστο που με κατοικεί
Καλπάζω ενάντια
Τρέχω, σχίζω
Το βάθος, στο πιο βάθος
Που περιμένει
Που περιμένω
Που περιμένεις.
                                                     (  ΠΡΟΣΜΟΝΗ, ανέκδοτο ποίημα, Αλκμήνης Κ.)
Το βάθος «το άγνωστο που με κατοικεί» είναι η ακένωτη πηγή της καλλιτεχνικής δημιουργίας, η κοινή αφετηρία της μουσικής και της ποίησης αλλά ίσως και ο τελικός προορισμός. Η μουσική συνυφαίνεται με την ποίηση και η ποίηση με την μουσική ανοίγοντας το δρόμο που έχει αφετηρία και προορισμό το βάθος της ψυχής.  Η τέχνη που αποκαλύπτει την αλήθεια προσφέρεται ως μια γέφυρα επικοινωνίας στον άνθρωπο, μ’ αυτό που έχει μέσα του απωθήσει βαθιά και που η λήθη το έχει καλύψει.
Γράφω για αυτά που
δεν σκέπτεσαι,
για αυτά που δεν βλέπεις,
 για αυτά που δεν ακούς.
                                                       (ΠΕΡΑΣΜΑ ,ποιητ. συλλ. ΑλκμήνηςΚ.)
Η ποίηση ζητάει την ευαισθησία μας, κάποτε την αγγίζει τόσο, που μέσα απ’ αυτήν ανακαλύπτουμε ξανά τον κόσμο με καινούργιο βλέμμα.
Από την πρώτη ποιητική συλλογή «Αναγωγή στην Ιδέα» το ποίημα ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ, δεν εξυμνεί με ρομαντική διάθεση τη φύση, την αγγίζει με την αγαθή ματιά της αγάπης, την θωπεύει με άφατη τρυφερότητα, δίνοντας σημασία στο μυρμήγκι και στο ταπεινό χορταράκι που ποδοπατούμε, περιφέροντας πάνω του το βάρος της σοβαροφάνειάς μας. Η ανάγνωση του ποιήματος και πολύ περισσότερο η απαγγελία του, δεν θα μπορούσε να γίνει, χωρίς ν’ αφήνει τον αέρα παλλόμενο με την εκπνοή της κάθε ποιητικής φράσης. Η μουσικότητα και ο ρυθμός του είναι παράγοντες σύμφυτοι με τις λέξεις που μεταμορφώνονται σε εικόνες ζωής και ηχοχρώματα επικοινωνίας.
                                                    Έρχονται σε μένα φιλικά
Το πλατύ χαμόγελο
Του πανσέ
Χρωματική κατάφαση ζωής
Το ρόδο που μ’ αγγίζει
Χιλιάδες χρώματα
Σχήματα
Ανασταίνουν την αφή της όρασης
Τα κρίνα
Ευωδιαστά ψιλόλιγνα κορμιά
Τα χαμηλόφωνα λουλούδια
Κάθε εποχή μου διδάσκουν
Την ομορφιά
Μου μιλούν την άλλη γλώσσα
Που μάθαινα παιδί
Βουβό στο θάμπος.
Το πεύκο χαμηλώνει
Τον ψίθυρο
Ανάερα θροϊζει
Το μυστικό του
Ανεβαίνει από τη ρίζα στην κορφή
Στο αίμα μου κατεβαίνει
Τέλειο κυκλοφοριακό σύστημα.
Μια πεταλούδα χορεύει
Ποικίλει το φως
Η μέλισσα γνωρίζει την ουσία
Την μεταφέρει
Το μυρμήγκι κατεβάζει τη σοφία
Στα υπόγεια της γης.
Και συ χορταράκι ταπεινό
Βλαστάρι της καρδιάς μου
Όλα τα ζώνει η μουσική
Πηγαίνει κι έρχεται
Στα μάτια μου στη βαθιά κίνηση
Της ομορφιάς.
                                                                      (  ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ, ποιητ. συλλογή

                                                                 Αναγωγή στην Ιδέα,  της Αλκμήνης Κ.)