Παρασκευή 20 Φεβρουαρίου 2015

ΦΙΛΙΑ-ΔΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗ ΦΙΛΙΑ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΔΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ


Η αξιολόγηση που απορρέει από τη γραμμική αντίληψη του χρόνου, αποστερεί τον άνθρωπο από τη συνειδητή βίωση του παρόντος. Κατ’ επέκταση ο συμβατικός τρόπος σκέπτεσαι και ζωής που προκύπτουν από την αξιολόγηση που αναφέραμε τον αναγκάζουν να περιοριστεί στη βιοτική και βιολογική περιχαράκωση. Απουσιάζοντας από το παρόν, μεταθέτει τη ζωή στο μέλλον. Μ’ αυτές τις προϋποθέσεις ο άνθρωπος  απομακρύνεται από τη συνείδηση και τη ψυχή και στερείται από την δυνατότητα να μετέχει στο γίγνεσθαι που επιτελείται στο αιώνιο παρόν. Ενεργοποιεί μονομερώς τη διάνοιά του  ώστε να ανταπεξέλθει στις ανάγκες που προκύπτουν και να αντιμετωπίσει την τρέχουσα πραγματικότητα. Η σχετικότητα αναγκάζει τη σκέψη του να αναλωθεί σ’ ένα επίπεδο τρόπο ζωής, χωρίς να δύναται να κινηθεί με τη συγκίνηση. Η ψυχή και η συνείδηση παραμένουν στην εσωτερικότητά του ως μία απρόσιτη γνώση που θα χρειασθεί για τον αγώνα της επιβίωσης  να την περιθωριοποιήσει, αυτή η κατάσταση τον αποτρέπει από το να λειτουργήσει υπαρξιακά με το πνεύμα του συνυπάρχειν.  Ο συμβατικός τρόπος σκέπτεσθαι επεμβαίνει αλλοτριωτικά στην μοναδικότητα του ανθρώπου και τον αναχαιτίζει από τη γνώση του εαυτού.
Μέσα  από την αγωνιώδη ανησυχία της επιβίωσης και τη δυσαρμονική συμβίωση θα κατορθώσουν λίγοι να ξεχωρίσουν, όσοι διατηρούν άγρυπνη την ηθική συνείδηση και επιχειρούν τον άθλο της αυτογνωσίας.
Η αξιολόγηση που προέρχεται από τη γραμμική αντίληψη του χρόνου δεν αφορά την ύπαρξη, η οποία έχει έναν σαφή προσανατολισμό προς το δίκαιο και την αλήθεια αλλά την ατομικότητα.
Θα χρειασθεί να κάνουμε μία διάκριση,  πολύ βασική, ανάμεσα στην έννοια  «ζω» και στην έννοια  «υπάρχω». Έτσι, μπορεί να γίνει κατανοητό, ακόμα περισσότερο, το θέμα, το οποίο επιχειρούμε να διαπραγματευθούμε περί της φιλίας και των διαπροσωπικών σχέσεων. Η πρώτη έννοια έχει σχέση με τη βιολογική ζωή που υπόκειται στο γραμμικό χρόνο, ενώ η δεύτερη υπερβαίνει τη βιολογική ζωή και το χρόνο και αφορά το άχρονο της υπαρξιακής υποστάσεως. Άλλωστε, ας μην ξεχνούμε ότι ο πολιτισμός δημιουργήθηκε  από τις ψυχικές και πνευματικές λειτουργίες της υπάρξεως οι οποίες έδωσαν μέσα στους αιώνες το διαχρονικό τους παρόν.

Η ύπαρξη διασώζεται διατηρώντας, πάντα, ζωντανή τη σχέση της με την αλήθεια και το δίκαιο. Ο μόνος τρόπος διάσωσης της υπάρξεως μέσα στον κόσμο της σχετικότητας είναι οι υπερβάσεις. Η αυτογνωσία δίνει τις προϋποθέσεις, φυσικά η οδός αυτή είναι θυσιαστική. Η ύπαρξη δια μέσω της συνειδήσεως και της ψυχής μετέχει στην αντίληψη του θείου, διατηρεί τη συνείδηση του συνυπάρχειν που προσφέρει την επίγνωση ότι η ζωή είναι σχέση.
Απαλλαγμένη από την περιοριστική αντίληψη της ατομικότητας, ελεύθερη από απωθημένα κι ενοχές, διατίθεται στο γίγνεσθαι που επιτελείται μέσα στο παρόν..

Μία ελπίδα απόσπασης απ’ την αντίληψη του συμβατικού χρόνου και των συμβατικών σχέσεων προσφέρουν οι διαπροσωπικές σχέσεις καθώς εκεί η αλήθεια ως θεία άλη κυκλοφορεί ανεμπόδιστα, φορτίζοντας τους συντελεστές της με θετική ενέργεια. Βεβαίως, αυτό το γεγονός αφορά ένα μυστήριο, συντελεστής του οποίου είναι ο Λόγος!
 Για να συντελεσθεί η κοινωνία των προσώπων θα πρέπει να αρθεί κάθε υποκειμενική άποψη και κάθε κτητική διάθεση.
Η συνάντηση των προσώπων στο παρόν θα σημάνει εάν επιτελεσθεί την απαρχή της απόσπασης από τη σχετικότητα του χωροχρόνου.
Οι διαπροσωπικές σχέσεις ως μέσω απόσπασης του ανθρώπου από το συμβατικό τρόπο σκέπτεσθαι και αναζήτησης της υπαρξιακής αλήθειας, σαφώς, προωθούν στην ευγενή περιοχή της ψυχής. Το ενδιαφέρον μας και η σημασία που δίνουμε στο θέμα αυτό, αφορά μία αξιολόγηση, η οποία δεν προκύπτει από τη γραμμική αντίληψη του χρόνου, αλλά από τη δυνατότητα να μετέχει ο άνθρωπος συνειδητά στο παρόν.
Συνήθως, η σκέψη ταξιδεύει κατευθυνόμενη άλλοτε στο παρελθόν κι άλλοτε στο μέλλον, με συνέπεια την απουσία του ανθρώπου από τη ζωή η οποία πραγματώνεται στο παρόν. Ωστόσο, η επικοινωνία για να συντελεσθεί και ν’ ανταμώσουν οι ψυχές, θα χρειασθεί την απόσπαση από το συμβατικό τρόπο σκέπτεσθαι ώστε να βιώσει ο άνθρωπος με τη ψυχή και τη συνείδησή του τη θαυμάσια υπόθεση του συνυπάρχειν.  
Η φιλία  συνδέει τον άνθρωπο με την ύπαρξή του, η οποία λειτουργεί μέσα στην άχρονη ιδιότητα της ζωής. Εάν, όμως, ο άνθρωπος  αδυνατεί να μετέχει με τη ψυχή και τη συνείδησή του στο παρόν, τούτο έχει σαν συνέπεια  την απουσία του από τη  σχέση, που σημαίνει την απουσία από την ίδια τη ζωή. Παράλληλα, δανείζεται έναν αλλότριο τρόπο σκέπτεσθαι που τον αποσυνδέει με τη δική του αλήθεια.
Η ανθρώπινη ύπαρξη ως ζώσα δυναμικότητα δεν μπορεί να ζήσει με αναμνήσεις από το παρελθόν ή με όνειρα για το μέλλον ( αυτό αφορά το ατομικό εγώ το οποίο εντάσσεται μέσα στη χρονικότητα). Εδώ σημειώνεται ένα κενό. Στη φιλία δεν υπάρχει αυτό το κενό, καταργείται ο χρόνος. Το παρελθόν και το μέλλον υπάρχουν στο αέναο παρόν, εκεί βιώνεται και συνάπτεται η ζωή εν σχέση με την αλήθεια και το δίκαιο. Στο παρόν ανταμώνουν και επικοινωνούν οι φίλοι, στο παρόν καλούν τη ζωή, το άπειρο της υπάρξεώς τους, εκεί μοιράζονται τα πάντα.

Στις σχέσεις εξαρτήσεων ευδοκιμεί η υλιστική αντίληψη που συνάδει με το γραμμικό χρόνο (παρελθόν-παρόν-μέλλον). Εδώ, το ατομικό εγώ και  το ένστικτο της επιβιώσεως συντάσσονται και δημιουργούν έναν κλοιό, ο οποίος έρχεται σε αντίθεση με την αλήθεια της υπάρξεως. Δημιουργείται η χωριστικότητα και παραμένει ο άνθρωπος έγκλειστος μέσα στην ατομικότητά του, έτσι είναι επόμενο η αλήθεια να μην κυκλοφορεί, αλλά να σημειώνεται ένας επαναληπτικός κύκλος –νόμος ανακύκλωσης. Ο χρόνος υποβάλλει αίσθημα ανασφάλειας στην ατομικότητα η οποία για να την καλύψει, καλλιεργεί την κτητικότητα επί προσώπων και πραγμάτων.
Η ανεξαρτησία της σκέψεως είναι σχετική με την αποδέσμευση από το ένστικτο της επιβιώσεως και τις βιοτικές ανάγκες. Είναι, επίσης, η γραμμική αντίληψη του χρόνου υποκείμενη  στην πλάνη των αισθήσεων, γεγονός που δεν μένει χωρίς συνέπειες. Αν σκεφθούμε ότι το παν είναι Εν και η αυτογνωσία τρόπος προσέγγισης στην Ενότητα, τότε η ατομικότητα, μέσα από τη χωριστικότητα που διατηρεί τα όρια, δημιουργεί τις προϋποθέσεις των ενοχών.
Ο άνθρωπος που έχει συνείδηση της υπάρξεώς του υπερβαίνει τον κλοιό της ατομικότητας και τότε δύναται να  μετέχει στη  φιλία. Το αγαθό της φιλίας είναι ένα δικαίωμα που το δίνει η συνείδηση στον άνθρωπο που είναι απαλλαγμένος από ενοχές. Είναι η χαρά που προσφέρεται μέσα από το αίσθημα του συνυπάρχειν, η χαρά των αθώων. Τότε, η ύπαρξη δικαιωματικά αναζητά έναν αληθή τρόπο ζωής. Η αλήθεια ως κινητήρια δύναμη και ως ενέργεια, ουσιαστικά, είναι απρόσιτη στις αισθήσεις  κι αποκαλύπτεται μόνον στη νόηση. Η σκέψη μπορεί να εξαρθεί από το χρόνο με τον έρωτα των ψυχών για το απόλυτα αγαθό και το αληθές.
 Η ζωή  αποκτά νόημα και  προοπτική  μέσα στη φιλία και στις διαπροσωπικές σχέσεις που συνάπτονται στο άχρονο παρόν. Εδώ, λοιπόν, σ’ αυτή την ευρυχωρία του πνεύματος, η ψυχή αναζητά τον άλλον στην λειτουργικότητα του συνυπάρχειν, που προσφέρει έδαφος ελευθερίας, κίνηση ζωής η οποία επιτελείται με τη συγκίνηση.
Μέσα στη σχετικότητα η ύπαρξη δίνει τη μάχη της για την διάσωσή της και την ελευθερία της, συνεπικουρούμενη από την αγάπη μιας άλλης υπάρξεως που συντονίζεται φιλικά μαζί της.
Δια μέσου της φιλίας η ύπαρξη εμπνέεται να εκφραστεί κι ανακαλύπτει τη χαρά της ζωής στην αυτοδιάθεση και αυτοπροσφορά, στο δόσιμο εκ του περισσεύματος της καρδιάς. Έτσι, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η φιλία διασώζει την αλήθεια της υπάρξεως, για το λόγο ότι της προσφέρει έδαφος να εκφραστεί.
 Η αλήθεια έχει όλη τη δυναμική της ζωής, λειτουργεί ως μνήμη ώστε να μην ξεχάσει ο άνθρωπος την αιώνια ιδιότητα της ψυχής και της συνειδήσεως. Η φιλία ως αγάπη μεσολαβεί γι’ αυτήν την ενθύμηση, γιατί μέσα στο συμβατικό τρόπο ζωής και τον συμβατικό τρόπο σκέπτεσθαι, ο οποίος μετέχει της σχετικότητας ο άνθρωπος κινδυνεύει να ξεχάσει ό,τι πιο άξιο έχει. Η φιλία διατηρεί διαμέσω της αλήθειας αυτή τη ζωογόνα ενέργεια, την οποία την μοιράζεται ο άνθρωπος γιατί η αιώνια ιδιότητα της ψυχής και της συνειδήσεως λειτουργεί σ’ αντίθεση με το ένστικτο της επιβιώσεως το οποίο θωρακίζεται μέσα στην ατομικότητα. Έρχεται η αλήθεια λοιπόν ως μνήμη και ως αγάπη να διατηρήσει ζώσα την ύπαρξη του ανθρώπου, τι λοιπόν σημαντικότερο απ’ αυτό μέσα στον κόσμο των τριών διαστάσεων;
Το επικίνδυνο είναι να χάσει ο άνθρωπος ως μοναδικότητα ζώντας μέσα στους πολλούς και υπό το πνεύμα του κόσμου, την επαφή του με τη δική του αλήθεια, να υποστεί τη λήθη της υπαρξιακής του υποστάσεως.
Συνήθως ο άνθρωπος έμαθε να βλέπει τους εχθρούς απ’ έξω, το επικίνδυνο είναι ότι επειδή δεν ρίχνει τη ματιά του προς τα μέσα δεν βλέπει αυτό που πρέπει να πολεμήσει και είναι η ίδια η περιχαράκωση της ατομικότητας που μέσα από το ένστικτο της επιβίωσης ισχυροποιείται κι ακόμα περισσότερο μέσα στον κόσμο που δεν λειτουργεί με το συνυπάρχειν απομονώνεται.
Οι συμβατικές σχέσεις ισχυροποιούν τον αγώνα της επιβίωσης και αν ο ίδιος ο άνθρωπος δεν πιστέψει στην αξία της φιλίας που αποτελεί έναν τρόπο διάσωσης της υπάρξεως ίσως και τον μοναδικό τότε επέρχεται η λήθη,  και σταδιακά η υπαρξιακή απώλεια, αυτός είναι θάνατος. Σ’ αντίθεση προς αυτόν η ύπαρξη διατηρείται ζώσα και αναπέμπει μία προοπτική μ’ έναν προσανατολισμό προς τον Νου ο οποίος ανανεώνει. Η φιλία είναι μέγα αγαθό. Αποτελεί τρόπο διάσωσης της υπάρξεως.


Αλκμήνη Κογγίδου
Ποιήτρια-δοκιμιογράφος