Φιλοσοφία-Θεολογία
Η αγάπη προς τη σοφία, ωθεί στην αναζήτηση της αλήθειας, που αποτελεί το γνωστικό αντικείμενο της φιλοσοφίας. Κι όπως έλεγε ο Πυθαγόρας, ο Θεός, μόνον, είναι σοφός, ο άνθρωπος μπορεί να γίνει φίλος της σοφίας.
Προϋπόθεση για τη γνώση της αλήθειας είναι η ελευθερία. «γνώσεσθε την αλήθεια και η αλήθεια ελευθερώσει υμάς» (κατ. Ιωάνν. 8,32)
Πνευματική εξέλιξη χωρίς ελευθερία δεν επιτυγχάνεται. Υπάρχει η ψευδαίσθηση περί αυτής, όταν κάνει κανείς ό,τι επιθυμεί, αγνοώντας, όχι τον άλλον, μόνον, αλλά τη ζωή ως κατάσταση σχέσεως.
Η ελευθερία του ανθρώπου είναι σχετική με μια βαθύτερη γνώση που κυοφορεί η άχρονη ύπαρξή του, η οποία τον συνδέει με το παρόν. Η γνώση αυτή δεν μεταδίδεται και δεν μεταβιβάζεται ως πληροφορία, αλλά αφορά μία προσωπική κατάκτηση που φέρει στην επίγνωσή του τη σχέση του με τον άλλον και το όλον (συνειδητότητα της αγάπης).
Η φιλοσοφία, ουσιαστικά, εισέρχεται στο χώρο της Θεολογίας, για το λόγο ότι η αλήθεια δεν είναι άσχετη με το Θεό και τη σχέση του με τον άνθρωπο. Εξάλλου, είναι αδύνατον, χωρίς αυτογνωσία να υπάρξει θεογνωσία και αντίστοιχη θεολογία, γι’ αυτό τα όρια ανάμεσα στη φιλοσοφία και στη θεολογία είναι ακαθόριστα και μη διακριτά.
Όσο προχωρεί κανείς στη γνώση της αλήθειας του Εαυτού, μέσω της φιλοσοφίας, τόσο ανοίγεται το πεδίο της υπερβατικής του φύσεως, που τον συνδέει με το όλον. Όσο προχωρεί στο βάθος της υπάρξεως, τόσο ανακαλύπτει τη σχέση του με το απόλυτο, το οποίο δεν το βρίσκει μέσα στον κόσμο της σχετικότητας. Εδώ, υπό το κράτος της υλιστικής κοσμοθεωρίας, ο άνθρωπος περιορίζεται μέσα σε όρια, η σχέση του όμως με το σύμπαν υπάρχει, άσχετα, εάν έχει υποστεί τη λήθη και πλέον δεν τη γνωρίζει. Υπό την επίδραση του χρόνου και της πλάνης των αισθήσεων δεν μπορεί να ανακαλύψει ο άνθρωπος τη σχέση του με την πηγή της αλήθειας.
Είναι γνωστό ότι στη βιολογική δομή του ανθρώπου υπάρχουν όρια. Επόμενο, είναι, λοιπόν, να βρίσκεται υποκείμενος σ’ αυτά. Όμως δεν είναι μόνον φυσικό όν! Ο Θεός μεσολαβεί δια μέσω του Λόγου ώστε να δοθεί ο σαφής προσανατολισμός προς την άχρονη αξία της υπάρξεως η οποία δοκιμάζεται μέσα στη σχετικότητα.
Μέσω του μυστηρίου της σχέσεως με το Λόγο επέρχεται η διάρρηξη των ορίων του ώστε να εισέλθει σ’ αυτή την πηγή, η οποία αφενός μεν είναι ακένωτη κι αφετέρου τον συνδέει με το άπειρο στο οποίο ανήκει.
Η φιλοσοφία προ Χριστού ως ένα αποτέλεσμα εξελιγμένων οντοτήτων, ήταν ένθεη και έφτασε, όπως γνωρίζουμε, σε πολύ μεγάλα ύψη στην αρχαία Ελλάδα, οι οποίες διαπέρασαν το χρόνο με τη σκέψη τους. Μετά Χριστόν, η φιλοσοφική σκέψη δεν είναι δυνατόν, να αγνοήσει ή να παρακάμψει την ιστορική πραγματικότητα της θεανθρωπήσεως του Λόγου.
Η αλήθεια αποκτά πρόσωπο και κατατίθεται ως Λόγος. «εγώ ειμί η οδός η αλήθεια και η ζωή».
Μετά απ’ αυτή την κατάθεση χρεώνεται η ανθρωπότητα ολόκληρη και ο καθένας προσωπικά.
Η διάσταση του χρόνου, όπως είναι γνωστό, γίνεται αντιληπτή μέσα από τις μεταβολές της ύλης που συμβαίνουν στο φυσικό επίπεδο. Αν δεν υπήρχε η περιοριστική αντίληψη που υπαγορεύεται από τις αισθήσεις του ανθρώπου, η κοσμοθεωρία του υλισμού δεν θα έβρισκε έδαφος.
Η σκέψη γίνεται ανάλογη, πάντα, με την παιδεία και το επίπεδο συνειδητότητας, όσο ο άνθρωπος προχωρεί στην αυτογνωσία του, τόσο αίρονται οι δεσμεύσεις του και ανοίγονται οι ορίζοντες.
Οι επιπτώσεις του χρόνου στο φυσικό σώμα είναι αισθητές, αλλά η ελευθερία του ανθρώπου έγκειται στη δυνατότητά του να μην κυριαρχείται από το σώμα και τις αισθήσεις του. Αυτό είναι εφικτό και συμβαίνει, μόνον στην περίπτωση που αποκτά επίγνωση της άχρονης υπάρξεώς του και της αδιάλειπτης συνέχειας της ζωής! Τότε χρησιμοποιεί το σώμα ως μέσον. Το σώμα όπως γνωρίζουμε θεωρήθηκε σήμα-τάφος από τους Ορφικούς και αυτό πίστευε και ο Πλάτων. Ο Ελληνικός Πολιτισμός στην αρχαιότητα προέβαλε την ένθεη φύση του ανθρώπου και τον ένθεο προορισμό του.
Η γνώση του Εαυτού και της άχρονης υπάρξεως δεν κοινολογείται αλλά είναι δυνατόν να κατακτηθεί μέσω της προσωπικής μυήσεως, γι’ αυτό υπήρχαν τα μυστήρια στην αρχαιότητα. Σήμερα, η γνώση αυτή προϋποθέτει μια πορεία αυτογνωσίας που επιλέγει ν’ ακολουθήσει κανείς, κατόπιν ελεύθερης δικής του επιλογής. Η πορεία αυτή θα πρέπει να έχει ένα σημείο αναφοράς.
Η αλήθεια δεν είναι κατάκτηση της διάνοιας μόνον. Ο στοχασμός από μόνος του δεν είναι αρκετός, για το λόγο ότι ο άνθρωπος είναι τρισυπόστατος. Η μετοχή του στη γνώση είναι μετοχή και των τριών του υποστάσεων.
Η ύπαρξη είναι δέκτης. Πομπός είναι ο Θεός. Η αποκαθαρμένη ύπαρξη γίνεται δεκτική του Λόγου.
Σ’ αυτό το σημείο μεσολαβεί το μυστήριο της κλήσεως!
Προηγείται το κενό κι έπεται το καινούργιο, δηλαδή, ο Θεός προσφέρει το καινούργιο, εφόσον διατεθεί ο άνθρωπος ως κενό σκεύος.
Η αναγωγή προς το απόλυτο είναι ο σαφής προσανατολισμός προς τη συν Θεώ επίγνωση της αλήθειας.
Η σχέση είναι μια άφατη πραγματικότητα και προσεγγίζεται διαμέσου της συνειδήσεως, η οποία είναι ανεξάρτητη του φυσικού σώματος και δεν περιορίζεται στα όρια του χρόνου. Γι’ αυτό ό άνθρωπος, όταν λάβει αυτήν την επίγνωση, χρησιμοποιεί το σώμα ως μέσον.
Η κοσμοθεωρία του υλισμού που έδωσε την εντύπωση ότι η ζωή περιορίζεται μέσα στο χρόνο είναι ένα λάθος που επιβλήθηκε εις βάρος της αξίας του ίδιου του ανθρώπου και της πνευματικής του εξελίξεως, ετοιμάζοντας το έδαφος της αδικίας και της εκμεταλλεύσεώς του.
Η αξία του ανθρώπινου όντος αποδεικνύεται όταν αναγνωρίσει την άχρονη και αδιάλειπτη ζωή στην οποία η επίγνωση της αλήθειας τον οδηγεί.
Το μαρτύριο του ανθρώπου παίρνει νόημα από το μαρτύριο του Θεού. Δεν είναι κατάσταση βασανιστική αλλά μια εκούσια διάρρηξη των ορίων, που δέχεται να την υποστεί. Πέραν τούτου ανοίγονται οι ορίζοντες και λαμβάνοντας τη Χάρη αποκτά υπερφυσικές δυνατότητες (άγιοι).
Η αγάπη και ο προσανατολισμός προς την αλήθεια είναι ένα αναφαίρετο υπαρξιακό δικαίωμα και συνάμα και χρέος που καλύπτει τη βαθύτερη ανάγκη του ανθρώπου για τη Γνώση. Όταν γνωρίσει το νόημα αυτής της ζωής, τότε η ύπαρξή του θα αποκτήσει την πραγματική της αξία και τότε οποιαδήποτε δοκιμασία θα ερμηνευθεί με το σωστότερο τρόπο. Αν και η αγάπη του Θεού είναι ασύλληπτη από τον άνθρωπο ωστόσο δεν είναι απρόσιτη από τον ίδιο καθώς την ανακαλύπτει σταδιακά μέσω της αυτογνωσίας του.
Προϋπόθεση για τη γνώση της αλήθειας είναι η ελευθερία. «γνώσεσθε την αλήθεια και η αλήθεια ελευθερώσει υμάς» (κατ. Ιωάνν. 8,32)
Πνευματική εξέλιξη χωρίς ελευθερία δεν επιτυγχάνεται. Υπάρχει η ψευδαίσθηση περί αυτής, όταν κάνει κανείς ό,τι επιθυμεί, αγνοώντας, όχι τον άλλον, μόνον, αλλά τη ζωή ως κατάσταση σχέσεως.
Η ελευθερία του ανθρώπου είναι σχετική με μια βαθύτερη γνώση που κυοφορεί η άχρονη ύπαρξή του, η οποία τον συνδέει με το παρόν. Η γνώση αυτή δεν μεταδίδεται και δεν μεταβιβάζεται ως πληροφορία, αλλά αφορά μία προσωπική κατάκτηση που φέρει στην επίγνωσή του τη σχέση του με τον άλλον και το όλον (συνειδητότητα της αγάπης).
Η φιλοσοφία, ουσιαστικά, εισέρχεται στο χώρο της Θεολογίας, για το λόγο ότι η αλήθεια δεν είναι άσχετη με το Θεό και τη σχέση του με τον άνθρωπο. Εξάλλου, είναι αδύνατον, χωρίς αυτογνωσία να υπάρξει θεογνωσία και αντίστοιχη θεολογία, γι’ αυτό τα όρια ανάμεσα στη φιλοσοφία και στη θεολογία είναι ακαθόριστα και μη διακριτά.
Όσο προχωρεί κανείς στη γνώση της αλήθειας του Εαυτού, μέσω της φιλοσοφίας, τόσο ανοίγεται το πεδίο της υπερβατικής του φύσεως, που τον συνδέει με το όλον. Όσο προχωρεί στο βάθος της υπάρξεως, τόσο ανακαλύπτει τη σχέση του με το απόλυτο, το οποίο δεν το βρίσκει μέσα στον κόσμο της σχετικότητας. Εδώ, υπό το κράτος της υλιστικής κοσμοθεωρίας, ο άνθρωπος περιορίζεται μέσα σε όρια, η σχέση του όμως με το σύμπαν υπάρχει, άσχετα, εάν έχει υποστεί τη λήθη και πλέον δεν τη γνωρίζει. Υπό την επίδραση του χρόνου και της πλάνης των αισθήσεων δεν μπορεί να ανακαλύψει ο άνθρωπος τη σχέση του με την πηγή της αλήθειας.
Είναι γνωστό ότι στη βιολογική δομή του ανθρώπου υπάρχουν όρια. Επόμενο, είναι, λοιπόν, να βρίσκεται υποκείμενος σ’ αυτά. Όμως δεν είναι μόνον φυσικό όν! Ο Θεός μεσολαβεί δια μέσω του Λόγου ώστε να δοθεί ο σαφής προσανατολισμός προς την άχρονη αξία της υπάρξεως η οποία δοκιμάζεται μέσα στη σχετικότητα.
Μέσω του μυστηρίου της σχέσεως με το Λόγο επέρχεται η διάρρηξη των ορίων του ώστε να εισέλθει σ’ αυτή την πηγή, η οποία αφενός μεν είναι ακένωτη κι αφετέρου τον συνδέει με το άπειρο στο οποίο ανήκει.
Η φιλοσοφία προ Χριστού ως ένα αποτέλεσμα εξελιγμένων οντοτήτων, ήταν ένθεη και έφτασε, όπως γνωρίζουμε, σε πολύ μεγάλα ύψη στην αρχαία Ελλάδα, οι οποίες διαπέρασαν το χρόνο με τη σκέψη τους. Μετά Χριστόν, η φιλοσοφική σκέψη δεν είναι δυνατόν, να αγνοήσει ή να παρακάμψει την ιστορική πραγματικότητα της θεανθρωπήσεως του Λόγου.
Η αλήθεια αποκτά πρόσωπο και κατατίθεται ως Λόγος. «εγώ ειμί η οδός η αλήθεια και η ζωή».
Μετά απ’ αυτή την κατάθεση χρεώνεται η ανθρωπότητα ολόκληρη και ο καθένας προσωπικά.
Η διάσταση του χρόνου, όπως είναι γνωστό, γίνεται αντιληπτή μέσα από τις μεταβολές της ύλης που συμβαίνουν στο φυσικό επίπεδο. Αν δεν υπήρχε η περιοριστική αντίληψη που υπαγορεύεται από τις αισθήσεις του ανθρώπου, η κοσμοθεωρία του υλισμού δεν θα έβρισκε έδαφος.
Η σκέψη γίνεται ανάλογη, πάντα, με την παιδεία και το επίπεδο συνειδητότητας, όσο ο άνθρωπος προχωρεί στην αυτογνωσία του, τόσο αίρονται οι δεσμεύσεις του και ανοίγονται οι ορίζοντες.
Οι επιπτώσεις του χρόνου στο φυσικό σώμα είναι αισθητές, αλλά η ελευθερία του ανθρώπου έγκειται στη δυνατότητά του να μην κυριαρχείται από το σώμα και τις αισθήσεις του. Αυτό είναι εφικτό και συμβαίνει, μόνον στην περίπτωση που αποκτά επίγνωση της άχρονης υπάρξεώς του και της αδιάλειπτης συνέχειας της ζωής! Τότε χρησιμοποιεί το σώμα ως μέσον. Το σώμα όπως γνωρίζουμε θεωρήθηκε σήμα-τάφος από τους Ορφικούς και αυτό πίστευε και ο Πλάτων. Ο Ελληνικός Πολιτισμός στην αρχαιότητα προέβαλε την ένθεη φύση του ανθρώπου και τον ένθεο προορισμό του.
Η γνώση του Εαυτού και της άχρονης υπάρξεως δεν κοινολογείται αλλά είναι δυνατόν να κατακτηθεί μέσω της προσωπικής μυήσεως, γι’ αυτό υπήρχαν τα μυστήρια στην αρχαιότητα. Σήμερα, η γνώση αυτή προϋποθέτει μια πορεία αυτογνωσίας που επιλέγει ν’ ακολουθήσει κανείς, κατόπιν ελεύθερης δικής του επιλογής. Η πορεία αυτή θα πρέπει να έχει ένα σημείο αναφοράς.
Η αλήθεια δεν είναι κατάκτηση της διάνοιας μόνον. Ο στοχασμός από μόνος του δεν είναι αρκετός, για το λόγο ότι ο άνθρωπος είναι τρισυπόστατος. Η μετοχή του στη γνώση είναι μετοχή και των τριών του υποστάσεων.
Η ύπαρξη είναι δέκτης. Πομπός είναι ο Θεός. Η αποκαθαρμένη ύπαρξη γίνεται δεκτική του Λόγου.
Σ’ αυτό το σημείο μεσολαβεί το μυστήριο της κλήσεως!
Προηγείται το κενό κι έπεται το καινούργιο, δηλαδή, ο Θεός προσφέρει το καινούργιο, εφόσον διατεθεί ο άνθρωπος ως κενό σκεύος.
Η αναγωγή προς το απόλυτο είναι ο σαφής προσανατολισμός προς τη συν Θεώ επίγνωση της αλήθειας.
Η σχέση είναι μια άφατη πραγματικότητα και προσεγγίζεται διαμέσου της συνειδήσεως, η οποία είναι ανεξάρτητη του φυσικού σώματος και δεν περιορίζεται στα όρια του χρόνου. Γι’ αυτό ό άνθρωπος, όταν λάβει αυτήν την επίγνωση, χρησιμοποιεί το σώμα ως μέσον.
Η κοσμοθεωρία του υλισμού που έδωσε την εντύπωση ότι η ζωή περιορίζεται μέσα στο χρόνο είναι ένα λάθος που επιβλήθηκε εις βάρος της αξίας του ίδιου του ανθρώπου και της πνευματικής του εξελίξεως, ετοιμάζοντας το έδαφος της αδικίας και της εκμεταλλεύσεώς του.
Η αξία του ανθρώπινου όντος αποδεικνύεται όταν αναγνωρίσει την άχρονη και αδιάλειπτη ζωή στην οποία η επίγνωση της αλήθειας τον οδηγεί.
Το μαρτύριο του ανθρώπου παίρνει νόημα από το μαρτύριο του Θεού. Δεν είναι κατάσταση βασανιστική αλλά μια εκούσια διάρρηξη των ορίων, που δέχεται να την υποστεί. Πέραν τούτου ανοίγονται οι ορίζοντες και λαμβάνοντας τη Χάρη αποκτά υπερφυσικές δυνατότητες (άγιοι).
Η αγάπη και ο προσανατολισμός προς την αλήθεια είναι ένα αναφαίρετο υπαρξιακό δικαίωμα και συνάμα και χρέος που καλύπτει τη βαθύτερη ανάγκη του ανθρώπου για τη Γνώση. Όταν γνωρίσει το νόημα αυτής της ζωής, τότε η ύπαρξή του θα αποκτήσει την πραγματική της αξία και τότε οποιαδήποτε δοκιμασία θα ερμηνευθεί με το σωστότερο τρόπο. Αν και η αγάπη του Θεού είναι ασύλληπτη από τον άνθρωπο ωστόσο δεν είναι απρόσιτη από τον ίδιο καθώς την ανακαλύπτει σταδιακά μέσω της αυτογνωσίας του.
Αλκμήνη Κογγίδου
Ποιήτρια-δοκιμιογράφος
Ποιήτρια-δοκιμιογράφος
