Τετάρτη 25 Δεκεμβρίου 2013

ΛΗΘΗ-ΑΓΝΟΙΑ-ΚΑΚΟ

ΛΗΘΗ-ΑΓΝΟΙΑ-ΚΑΚΟ
Παίρνοντας αφορμή από τη φράση του Σωκράτους «οὐδείς ἑκών κακός»,  επιχειρούμε μια διεισδυτική προσέγγιση στο θέμα, εμβαθύνοντας και αναζητώντας την αιτία του κακού. Ο Σωκράτης υπενθυμίζει πως η λέξη «κακό» είναι βαρβαρικής προελεύσεως (Κρατύλος του Πλάτωνος) ενώ για την ελληνική φιλοσοφία υπήρχε η «εμπόδιση της κίνησης», της «ροής» αυτού που είναι η «θεϊκή περιπλάνηση» =θεία άλη = αλήθεια. Θα λέγαμε ότι η φράση αυτή: «εμπόδιση της κίνησης» συνιστά μία ακριβής  ερμηνεία  της αντίστοιχης λέξεως και αποδίδει περιφραστικά την αιτία του φαινομένου.
Ο Σωκράτης ως φίλος τη σοφίας, όντας ο ίδιος ελεύθερος να κινηθεί σχετικά προς την αλήθεια, επιχειρεί δια μέσου του διαλόγου, κάθε φορά, να βοηθήσει τον εκάστοτε συνομιλητή του, πιστεύοντας ότι στο βάθος η ύπαρξή του καταφάσκει στο καλό.

Αν υποθέσουμε ότι η ζωή λειτουργεί ως ανταλλαγή ενέργειας, έκφραση, κίνηση, ροή συνεχής, τότε η  άρνηση του ανθρώπου να γνωρίσει την αλήθεια και στη συνέχεια να τη μοιρασθεί, ισοδυναμεί με την άρνηση της ίδιας της ζωής.
Η απομόνωση στο ατομικό εγώ δημιουργεί εμπόδια στην κίνηση αυτή. Το εγώ αποτρέπει από την προσέγγιση στη συνείδηση, η οποία οδηγεί στην επίγνωση της σχέσεως.
Η άμυνα που υπαγορεύει το ένστικτο της αυτοσυντηρήσεως δημιουργεί έναν ατομικό κλοιό, μέσα στον οποίο έχει την εντύπωση ο άνθρωπος ότι αυτοπροστατεύεται.  Ωστόσο, αυτός ο αποκλεισμός αποβαίνει, εν αγνοία του, η φυλακή του. Η άγνοια της αλήθειας τον καθιστά δέσμιο κι  αφού ο ίδιος δεν είναι ελεύθερος, ούτε και η θέλησή του μπορεί να είναι ελεύθερη, αλλά απορρέει απ’ αυτό στο οποίο είναι υποκείμενος και δέσμιος.
Μπορεί να προέλθει κάτι κακό από το καλό; Ποτέ δεν είναι δυνατόν από το καλό να προκύψει κακό, μόνο από την άγνοια του καλού. Από το κακό όμως μπορεί να προκύψει καλό, κι εννοούμε τη γνώση που προκύπτει από το βίωμα.
Από τη γνώση του κακού μπορεί να προκύψει καλό, όχι όμως από την άγνοια του κακού. Καθώς δεν μπορεί να προκύψει κάτι κακό από το καλό, αλλά από το ίδιο το κακό που  προυπάρχει, έτσι δεν μπορεί να προέλθει η γνώση από την άγνοια, αλλά μόνο από την επίγνωση της άγνοιας.
Η περίφημη ομολογία «ἕν οἶδα ὅτι οὐδέν οἶδα» του Σωκράτους εκφράζει γνώση της άγνοιας κι υποδηλώνει μια στάση ελευθερίας και  άρα γίνεται προϋπόθεση για την περαιτέρω γνώση.
Παρουσιάζεται το κακό ως άγνοια, πώς όμως λειτουργεί; Εύκολα συμπεραίνουμε ότι το κακό επαναλαμβάνεται. Αναζητώντας τους λόγους που διατηρείται και συνεχίζεται, θα μείνουμε σε μια παρατήρηση: οι συμβατικές συνθήκες που επικρατούν, καθορίζονται από τη σχετικότητα καλού-κακού που τα όριά της βρίσκονται μέσα στην αντίληψη του πεπερασμένου χρόνου, υπαγορεύουν έναν κοινό τρόπο σκέψεως και συμβιώσεως, ο οποίος καθορίζεται από τις βιοτικές και βιολογικές ανάγκες, ακόμα και τις οικογενειακές συμβάσεις. Αυτές οι άτυπες παραδοχές, δημιουργούν την ψευδαίσθηση της συντροφικότητας, διατηρούν συνθήκες όπου ο διάλογος και η αλήθεια δεν ευδοκιμούν.
Σημειώνεται η απουσία του ανθρώπου από το γίγνεσθαι, όταν ο ίδιος είναι ενταγμένος συμβιβαστικά μέσα σ’ ένα σχήμα ζωής. Αυτή η ένταξη τον αποτρέπει από το διάλογο που αναζητά την αλήθεια.  Κατά συνέπεια, άθελά του εμποδίζει τη ροή της, δημιουργεί ένα χάσμα, δεν μετέχει στη ζωή. Αυτή η απουσία  συνιστά την απουσία από το αιώνιο παρόν.

Αν θέλαμε να περιγράψουμε με μια εικόνα την αναμετάδοση του κακού που συμβάλλει στην διαιώνισή του, θα δίναμε την εικόνα της σκυταλοδρομίας, παρομοιάζοντας τη σκυτάλη με το κακό και το σκυταλοδρόμο ως τον άνθρωπο, που, εν αγνοία του, μεσολαβεί γι’ αυτήν την μετάδοση. Καθώς, η άγνοια του Εαυτού, είναι σχετική με την άγνοια του άλλου, συμπεραίνουμε ότι ο άνθρωπος που βρίσκεται στην άγνοια του Εαυτού λειτουργεί ερήμην του Εαυτού του και του άλλου και ερήμην της ίδιας της ζωής, η οποία λειτουργεί εν σχέση. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που η ιστορία επαναλαμβάνεται.
Σ’ αυτήν την επανάληψη, αντιστάθηκαν όσοι είχαν γνώση του Εαυτού, αν και δέχθηκαν τη σκυτάλη δεν την μετέδωσαν. Καθώς με πλήρη επίγνωση, το κακό που υπέστησαν από τους άλλους το μετέβαλαν σε γνώση. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν δώσει το παρόν τους στην ιστορία ως μοναδικότητες.
Η άγνοια του καλού οφείλεται και στην απουσία της παιδείας, χωρίς την  οποία ο άνθρωπος γίνεται έρμαιο των αναγκών του. Έτσι, αφήνεται μέσα από τα απωθημένα, τα τραύματα, τις ενοχές, που έχει ανεπίγνωτα συσσωρεύει, να γίνει,  ασυναίσθητα, φορέας του κακού και το μεταδίδει, όπως ο σκυταλοδρόμος.
Εδώ αναγνωρίζουμε τη μεγάλη αξία της παιδείας στην αναμόρφωση και αλλαγή του κόσμου, η οποία αναχαιτίζει τη μετάδοση του κακού, ανακόπτει την αναπαραγωγή του με την μη ανταπόδοση.
Είναι γνωστό κατά την ηθική φιλοσοφία του Σωκράτους  ότι δεν θα πρέπει να αδικούμε ούτε και στην περίπτωση που μας έχουν αδικήσει. Η ολοκλήρωση αυτής της φιλοσοφίας δίνεται μέσω του Λόγου: «μή ἀντιστῆναι τῷ πονηρῷ· ἀλλ’ ὅστις σε ῥαπίσει ἐπί την δεξιάν σιαγόνα, στρέψον αὐτῷ και την ἄλλην…» που οδηγεί στο απόλυτο εφόσον ωθεί προς την υπέρβαση όπου φθάνει στο σημείο να πει: «Ἠκούσατε ὄτι ἐρρέθη, ἀγαπήσεις τον πλησίον σου και μισήσεις τον ἐχθρόν σου. Ἐγώ δε λέγω ὑμῖν, ἀγαπᾶτε τους ἐχθρούς ὑμῶν, εὐλογεῖτε τους καταρωμένους ὑμᾶς, καλῶς ποιεῖτε τοῖς μισοῦσιν ὑμᾶς και προσεύχεσθε ὑπέρ τῶν ἐπηρεαζόντων ὑμᾶς και διωκόντων ὑμᾶς, …» ( απόσπασμα από την επί  του όρους ομιλία, κατ. Ματθ. 5,43-44)

Η μη ανταπόδοση του κακού γίνεται μόνον συνειδητά και αυτή η παιδεία  καθιστά τον άνθρωπο υπεύθυνο, αφυπνίζει την εγρήγορση της συνείδησης και τον αυτοέλεγχο. Γίνεται μια απεξάρτηση από τον κόσμο της σχετικότητας. Η παιδεία σκοπό έχει να ελευθερώσει τον ίδιο μέσω της γνώσεως της Αλήθειας (γνώσεσθε την αλήθεια και η αλήθεια ελευθερώσει υμάς)
Η γνώση προϋποθέτει μια πορεία ελευθερίας που οδηγεί στο απόλυτο. Όταν ανάψει το εσωτερικό φως της συνειδήσεως ο άνθρωπος πορεύεται δοκιμαζόμενος, μέσω της σχετικότητας καλού- κακού προς την πραγμάτωση του αληθινού. Όσο όμως η συνείδηση μένει σε ύπνωση δεν υπάρχει πορεία προς τη γνώση, αλλά μια μετοχή στην άγνοια και στη σχετικότητα.

Ποιος είναι ο ρόλος του κακού στην εξέλιξη;
Η σχετικότητα που χαρακτηρίζει το πεδίο μέσα στο οποίο διέρχεται ο άνθρωπος, συνίσταται από ζεύγη αντιθέτων δυνάμεων. Υπάρχουν το καλό και το κακό, όπως το σκοτάδι και το φως, η νύχτα και η μέρα, η ζέστη και το κρύο. Πέρα όμως από τη σχετικότητα υπάρχει το απόλυτο. Η άγνοια του απόλυτα Καλού παραμένει όσο βρίσκεται σε ύπνωση η συνείδηση, όταν όμως αρχίζει η αφύπνισή της, ο άνθρωπος δεν μπορεί να παραμένει στη σχετικότητα, αλλά οδεύει προς το απόλυτο. Τότε, η ψυχή, η οποία μετέχει, ανοίγει ορίζοντες και του δίνει, πλέον, τη βεβαιότητα της υπερβατικής φύσεως και τότε ο άνθρωπος λειτουργεί εν σχέση με τον άλλον και με το όλον. Του δίνει τη γαλήνη και την ηρεμία, η οποία δεν εξαρτάται από εξωτερικές συνθήκες.

Η σχετικότητα στην Τρίτη διάσταση λειτουργεί με την συνύπαρξη του φθαρτού σώματος και της άφθαρτης ψυχής. Το ένα αφορά την σχετικότητα, η οποία εμπίπτει στο χώρο χρόνο, το άλλο αφορά το άχρονο, την αιωνιότητα. Αυτή η συνειδητοποίηση ότι ο ίδιος είναι φορέας της ψυχής δεν επιτρέπει να επέλθει η λήθη.
Διέρχεται ο άνθρωπος παιδευόμενος μέσω της σχετικότητας ώστε ν’ αποκτήσει επίγνωση, γεγονός που συμβαίνει μέσω του κακού. Η συμβολή του κακού στην εξέλιξη κατανοείται καλύτερα, εάν σκεφτούμε ότι οι δοκιμασίες που την προωθούν, δεν θα υπήρχαν, εάν δεν υπήρχε το κακό, μέσω του οποίου ο αναζητητής της αλήθειας, που πορεύεται προς τη γνώση κατακτά την ελευθερία του. Επίσης, πολλές φορές, οι ενοχές είναι που προκαλούν την αφύπνιση της συνειδήσεως και ο έλεγχος της συνειδήσεως ενεργοποιείται όταν ο άνθρωπος πράττει κάτι κακό.
Η ματιά προς τα έξω γίνεται εις βάρος της αλήθειας, τα φαινόμενα απατούν. Όταν παραμένει ο άνθρωπος στην εξωτερική μορφή των πραγμάτων δεν εξελίσσεται, δημιουργείται χάσμα ανάμεσα στον ίδιο και τη συνείδησή του, ανάμεσα στον εαυτό του και τη ζωή, ανάμεσα στον έναν και στον άλλον. Στερεί την ίδια την ύπαρξή του από την αλήθεια, η οποία είναι ζωογόνος δύναμις και λειτουργεί με το θαυμάσιο νόμο της αλληλεπίδρασης.
Παραμένοντας στη σχετικότητα παραμένει στην άγνοια, η οποία του επιτρέπει να βιώνει την ύπαρξή του μακράν της αλήθειας.
 Η άγνοια συμπεραίνουμε ότι οφείλεται στη λήθη της ένθεης υποστάσεως.
Η απόσπαση του ανθρώπου από την αλήθεια δημιουργεί τις προϋποθέσεις του κακού, αλλά η αλήθεια είναι μία πραγματικότητα η οποία συνιστά τη λειτουργικότητα της ζωής, δηλαδή της σχέσεως.
Ο ίδιος ο άνθρωπος δίνει το δικαίωμα στον εαυτό του να παραμένει στην άγνοια, αυτό του το υπαγορεύει το ατομικό εγώ. Κατά κάποιον τρόπο τον παραπλανά κι ενώ βρίσκεται στην άγνοια, νομίζει ότι γνωρίζει καθώς δεν του δίνει το περιθώριο να διερωτηθεί μήπως κάνει λάθος. Οι συνθήκες που δημιουργεί το ατομικό εγώ ενώ δείχνουν να είναι ευοίωνες προς την ατομικότητα,  μακροπρόθεσμα είναι πάντοτε αρνητικές.
Η κοσμοθεωρία του υλισμού, η οποία έδωσε στον άνθρωπο την εντύπωση ότι είναι ον βιολογικό και κατά συνέπεια θα υποστεί τη φθορά και το θάνατο, ενέτεινε το ένστικτο της αυτοσυντηρήσεως, μέσα από το οποίο ως συνέπεια εξήρθε ο φόβος και η επιθετικότητα. Υπ’ αυτές τις προϋποθέσεις δεν μπορεί να λειτουργήσει ως ον κοινωνικό και μεταφυσικό. Κι αυτό δίνει έμφαση στον αγώνα της επιβιώσεως, τον οποίο στηρίζουν και υποστηρίζουν οι συμβατικές συνθήκες ζωής. Εγκλωβίζεται κι αποπλανάται ο άνθρωπος στις συνθήκες αυτές και υπό την αντίληψη του συμβατικού χρόνου. Ωστόσο, η πραγματικότητα με την οποία αντιστοιχεί ο ίδιος, αν και δεν αναζητά να τη γνωρίσει είναι υπαρκτή και υποφώσκει. Εάν κι όταν τη γνωρίσει θα έχει  τη χαρά που προσφέρει η απενεχοποιημένη συνείδηση και την αντίστοιχη ελευθερία.

Η κοσμοθεωρία του υλισμού καταρρέει και μαζί της ολόκληρο το οικοδόμημα ενός πολιτισμού.
Το  εγώ καθίσταται ο εχθρός του ιδίου του ανθρώπου όταν δρα ερήμην της ψυχής και της συνειδήσεως και κατά συνέπεια ερήμην του άλλου και του όλου.
Ο λόγος του Θεού εντοπίζει τον εχθρό στην εξάρτηση με το σώμα και σε κάθε εξάρτηση με πρόσωπα ή πράγματα. Υπαγορεύει πάρα πολλούς τρόπους απαλλαγής και προτείνει την υπέρβαση…
 Γεγονός είναι ότι ο άνθρωπος δεν γνωρίζει το κακό παρά μόνον βιωματικά, κι όχι όταν το  επιβάλλει στον άλλον εν αγνοία του, αλλά κυρίως όταν το υφίσταται.
 Για να γνωρίσει, λοιπόν, το κακό που έχει, εν αγνοία του, επιβάλλει στον άλλον, θα πρέπει να το υποστεί.
Αυτό παραπέμπει σ’ έναν νόμο δικαιοσύνης, ο οποίος είναι απρόσιτος μέσα από την γραμμική αντίληψη του χρόνου. Θα λέγαμε, πως σ’ αυτήν την ασύνειδη αναμετάδοση και διατήρηση του κακού, προσδοκούμε στην αφύπνιση, εφόσον στον κόσμο των τριών διαστάσεων υπάρχει η ενεργός συμμετοχή της αγάπης, η οποία λειτουργεί προτείνοντας τη θεραπευτική μέθοδο της κατανόησης.
Διατηρώντας ο άνθρωπος το ένστικτο της αυτοσυντηρήσεως, όντας περιχαρακωμένος στην ατομικότητά του, διατηρεί και τις ενοχές και τα απωθημένα και τα τραύματα. Κάθε απόσπαση ή ανάταση προέρχεται από μια επίπονη προσπάθεια, την οποία το ένστικτο της αυτοσυντηρήσεως την αρνείται και η επίπονη αυτή προσπάθεια είναι μία επαναστατική αλλαγή που γίνεται με τη διάσπαση των ορίων, την αυτοσυντριβή.

 Η μη ανταπόδοση του κακού είναι μια μέθοδος που μπορεί να προκαλέσει την αφύπνιση της συνειδήσεως του θύτη. Είναι η προσπάθεια που επιχειρεί η αγάπη, η οποία είναι και γνώση. Ακόμα, κι αν δεν προκαλέσει την αφύπνιση, ωστόσο, η μη ανταπόδοση του κακού είναι μια έκφραση αυτού που βρίσκεται εν σχέση με την αλήθεια της ψυχής και της συνειδήσεως, εν σχέση με το όλον. Μ’ αυτό τον τρόπο συμβαίνει η απαρχή της αλλαγής του τρόπου σκέπτεσθαι. Η μόνη ελπίδα για την αλλαγή υπάρχει εδώ.


Ας επιστρέψουμε και πάλι στην άγνοια η οποία παραμένει, εφόσον ο άνθρωπος διατηρεί τη φυγοπονία. Ποιες οι προϋποθέσεις της αφύπνισης της συνειδήσεως δεν γνωρίζουμε. Αυτό συνιστά ένα μυστήριο, μπορεί να συμβεί και στον πλέον ένοχο.
Ο λόγος του Σωκράτους «οὐδείς ἑκών κακός» συγκλίνει με το λόγο του Θεανθρώπου «πάτερ ἅφες αὐτοῖς οὐ γαρ οἴδασι τι ποιοῦσι».


Αλκμήνη Κογγίδου

Ποιήτρια-δοκιμιογράφος

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ

Παρ' όλα αυτά
Εσύ θα ξαναγεννηθείς
Χριστέ μου
Εγώ θα σε διαφυλάξω
άσβυστον
σαν το κερί
μες την αντάρα
δεν έχω τίποτε αξιότερο
απ' αυτό να κάνω
Μου δίδαξες
πως για να βγάλω
τη ζωή
πρέπει να χάσω
τη ζωή
Μου δίδαξες
πως για να βγάλω
το χυμό
πρέπει να στύψω
το λεμόνι
 ΣΧΕΔΙΑ ποιητ. Συλλ. Αλκμήνης Κογγίδου

Δευτέρα 30 Σεπτεμβρίου 2013

Kαθοριστική η σημασία των αρχαίων ελληνικών λέξεων στην προσέγγιση του Λόγου






Καθοριστική η σημασία των αρχαίων ελληνικών λέξεων
στην προσέγγιση του Λόγου.
Δια μέσω της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, μας δίδεται, ακόμα περισσότερο, η δυνατότητα της προσέγγισης στο Λόγο. Εμβαθύνοντας στο νόημα των αρχαίων ελληνικών λέξεων ανακαλύπτουμε και κατανοούμε τη βαθύτερη σημασία τους. Η διαδικασία αυτή, ωθεί σε μια διαλεκτική η οποία βαθμιαία μας αποσπά από τη σχετικότητα (γνώση- άγνοια, καλό-κακό). Το νόημά τους, μας οδηγεί στο να διαλογιζόμαστε ορθά,  που είναι βασική προϋπόθεση τόσο της ορθής πράξης όσο και της αληθινής επικοινωνίας.
Όσο κι αν αυτός ο πολιτισμός κινήθηκε με την ανίερη χρήση των λέξεων κι αποσπάσθηκε από την ουσία, όσο κι αν ο άνθρωπος έχει εθιστεί στην επιφανειακή και λαθεμένη ερμηνεία τους, η ίδια η ψυχή, όταν κι εφόσον, ακούσει τον ορθό λόγο δέχεται τους κραδασμούς που προέρχονται από τη μνήμη. Σ’ αυτόν που κατέκτησε την αυτογνωσία του καθώς έχει επαφή με την θεία άλη και κινείται σύμφωνα μ’ αυτήν, του χαρίζεται η δυνατότητα να πείθει και να συγκινεί. Η γνώση της βαθύτερης σημασίας των λέξεων συντελεί στην παιδεία των ψυχών.
Η  θεία άλη (αλήθεια) και το διαϊόν (δίκαιον) είναι ιδιότητες του Νοός καθώς μας αποκαλύπτει ο ίδιος ο Πλάτων στον Κρατύλο.
Το δίκαιον και η αλήθεια συνάδουν στο πεδίο της συνειδήσεως και της ψυχής. Είναι, λοιπόν, μια ευκαιρία να στοχαστεί ο άνθρωπος επί του πραγματικού προορισμού του, καθώς ο Λόγος γίνεται συντελεστής της εξελίξεως.
Εἰ δε βούλει, αὐτό ἡ «νόησις» του νέου ἐστίν ἓσις, το δε νέα εἶναι τα ὂντα σημαίνει γιγνόμενα ἀεί εἶναι· τούτου οὗν ἐφίεσθαι την ψυχήν μηνύει το ὂνομα ὁ θέμενος την «νεόεσιν» Οὐ γάρ «νόησις» τό ἀρχαῖον ἐκαλεῖτο, ἀλλ’ ἀντί τοῦ ἧτα εἶ ἔδει λέγειν δύο, «νοέεσιν». (Κρατύλος 411c,411e)
ἄν δε ἀκόμα θέλης κι αὐτό το ὄνομα, ἡ «νόησις» σημαίνει ὁρμήν (ἓσιν) προς το νέον, ὃταν δε λέγωμεν ὃτι τα ὄντα εἶναι νέα, σημαίνει ὅτι διαρκώς ἀνανεώνονται. Ὅτι λοιπόν ἡ ψυχή ἐπιθυμεῖ αὐτό, το νέον δηλαδή, δηλώνει αὐτός πού καθώρισεν αὐτό τό ὄνομα, τήν «νόησιν» . Διότι παλαιότερα δεν ὠνομάζετο νόησις, ἀλλ’ ἀντί τοῦ «η» ἔπρεπε να προφέρωνται δύο «ε», δηλαδή «νοέεσιν»
H κίνηση της διαρκούς ανανέωσης χαρακτηρίζει τα όντα που είναι νέα. Η μετοχή στο γίγνεσθαι προϋποθέτει την ελευθερία της παραχώρησης του ανθρώπου στην αλήθεια και στο δίκαιο.
Η ψυχή διαρκώς αναζητά να γνωρίσει και το μακρύ ταξίδι της προς τη γνώση, δεν είναι άλλο, από μια μακραίωνη πορεία επιστροφής στην Αλήθη. Ουσιαστικά, σύμφωνα με τη θεωρία της αναμνήσεως του Πλάτωνα δεν γνωρίζει κάτι, το οποίο δεν γνώριζε, γνωρίζει αυτό που ήδη γνώριζε αλλά έχει ξεχάσει.  Η γνώση της αλήθειας την οδηγεί στην ελευθερία :«καί γνώσεσθε τήν ἀλήθειαν και ἡ ἀλήθεια ἐλευθερώσει ὑμᾶς» (Ιωανν. 8,32)Ο νους ως ζώσα πραγματικότητα υπερέχει του φθαρτού σώματος και προσφέρει στην ψυχή τις προϋποθέσεις να προσεγγίσει το νέο, τούτο σημαίνει, βέβαια, την ίδια την εξέλιξη, η οποία οδηγεί σε ανώτερη συνειδητότητα.
 Η κίνηση προς το δίκαιον και την αλήθεια γίνεται ως κίνηση ελευθερίας που οδηγεί στη γνώση του εαυτού και μέσω αυτής στη γνώση του άλλου, τελικά στο πνεύμα της Ενότητας. Ο απώτερος σκοπός της διδασκαλίας του Θεού Λόγου είναι η ελευθερία του ανθρώπου ώστε ο ίδιος να έρθει στην επίγνωση της Ενότητας. Η ψυχή δεν θα μπορέσει να οδηγηθεί στην Ενότητα χωρίς τη συνείδηση της Αγάπης. «ἠκούσατε ὅτι ἐρρέθη, ἀγαπήσεις τον πλησίον σου και μισήσεις τον ἐχθρόν σου. Ἐγώ δε λέγω ὑμῖν, ἀγαπᾶτε τους ἐχθρούς ὑμῶν, εὐλογεῖτε τους καταρωμένους ὑμᾶς, καλῶς ποιεῖτε τοῖς μισοῦσιν ὑμᾶς και προσεύχεσθε ὑπέρ τῶν ἐπηρεαζόντων ὑμᾶς και διωκόντων ὑμᾶς,…»(Ματθ. 5,43)
Η νεότητα, όπως την αντιλαμβάνεται ο άνθρωπος που βρίσκεται υποκείμενος στη γραμμική αντίληψη του χρόνου, έχει ημερομηνία λήξεως.
Το «νέον» συνιστά μια πρόκληση συνεχή για τη ψυχή που επιθυμεί τη γνώση η οποία δεν είναι στατική. Εφόσον, οι αισθήσεις απατώνται, γεγονός που επιβεβαιώνει και η σύγχρονη επιστήμη, στη γνώση μας εισάγει ο νους. Την αλήθεια δεν την αντιλαμβάνονται οι αισθήσεις. Ήδη γνωρίζουμε ότι η βιολογική μας ύπαρξη ως ένα βαθμό αναπτύσσεται κι όταν φθάσει σ’ ένα όριο, αρχίζει η φθορά. Είναι, λοιπόν, η νεότητα υπό την γραμμική αντίληψη του χρόνου περιορισμένη σε πολύ μικρά χρονικά περιθώρια. Η προσέγγιση του νοός στις δύο έννοιες που αφορούν το δίκαιον και την αλήθεια προϋποθέτει την εγρήγορση που αφορά το νοητικό πεδίο. Υπερέχει ο νους του χώρου και του χρόνου και βρίσκεται σε μια διαρκή πορεία διεύρυνσης των ορίων του. Ουσιαστικά, ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται διαμέσου του νοός τη σχέση του με το σύμπαν. Όταν υπερβεί των αισθήσεών του, δια μέσω της ψυχής αισθάνεται το ευφρόσυνο συναίσθημα ότι είναι  μέρος του όλου. Η μόνη περίπτωση κατά την οποία στην παρούσα φάση μπορεί να εξαρθεί στο άχρονο προσφέρεται μέσα από τη συνειδητή βίωση του παρόντος.
Η αθωότητα είναι το πρόσφορο έδαφος στο οποίο διατηρείται η ανάμνηση της θείας υποστάσεως. «ἄφετε τά παιδία ἔρχεσθαι προς με και μη κωλύετε αὐτά· τῶν γαρ τοιύτων ἐστίν ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ. ἀμήν λέγω ὑμῖν, ὅς ἐάν μη δέξηται την βασιλεία τοῦ Θεοῦ ὡς παιδίον, οὐ μη εἰσέλθῃ εἰς αὐτήν».(κατ. Λουκ. 18,16) 
Η αίσθηση ότι η ζωή είναι αδιάλειπτη παρέχεται μέσα από την ψυχή και τη συνείδηση, όταν και εφόσον έχει μια προσέγγιση ορθή προς την έννοια του δικαίου και της αλήθειας.
Ο άνθρωπος αποσυνδέεται από την αδιάλειπτη ροή της ζωής  με τη γραμμική αντίληψη του χρόνου.
Από την περιχαράκωση των αισθήσεων και από την γραμμική αντίληψη του χρόνου ο άνθρωπος αποσπάται και από το δίκαιον και από την αλήθεια. Το δίκαιον και η αλήθεια δεν αφορούν τον αποκλεισμένο μέσα στην περιχαράκωση της ατομικότητας και των αισθήσεων, εκεί η αντίληψή του περιορίζεται. Αφορά τη σχέση με το όλον. Εφόσον, παραμένει στην οδό της αθωότητας, της ηθικής αγνότητας τότε μπορεί να γίνει δέκτης του νοός και μέτοχος στο δίκαιον και την αλήθεια.
Υποκείμενος ο άνθρωπος στην κοσμοθεωρία του υλισμού υπερτόνισε το ένστικτο της αυτοσυντηρήσεως και τούτο έγινε εις βάρος της αυτογνωσίας του. Ας επιστρέψουμε και πάλι στις λέξεις που ανοίγουν την προοπτική να στοχαστούμε. Βρίσκουμε την εφαρμογή των εννοιών αυτών με απόλυτο τρόπο στο λόγο του Θεού, ο οποίος προτείνει την απόσπαση από τις ανάγκες, από τις συμβάσεις και απ’ αυτήν καθ’ αυτήν την εξάρτηση του ανθρώπου με το σώμα του ώστε να αντιληφθεί πως είναι μέρος του όλου και κινείται με τη ζωογόνο ενέργεια η οποία του παρέχεται διαμέσου του νοός.  
Στην ανανεωτική ιδιότητα του νοός αναφέρεται και ο Απ. Παύλος:«..καί μή συσχηματίζεσθε τ αἰῶνι τούτῳ ἀλλά μεταμορφοῦσθε τῇ ἀνακαινώσει τοῦ νοός ὑμῶν, εἰς τό δοκιμάζειν ὑμᾶς τί το θέλημα τοῦ Θεοῦ, το ἀγαθόν και εὐάρεστον και τέλειον. (προς. Ρωμαίους 12, 2)
Αλκμήνη Κογγίδου

Ποιήτρια-δοκιμιογράφος

Σάββατο 21 Σεπτεμβρίου 2013

"ΣΕ ΧΑΙΡΕΤΩ"

Εισαγωγικό σημείωμα στην ερμηνεία του ποιήματος :
« Σε χαιρετώ».

Αφιερώνεται στο χάραμα της νέας εποχής.
 Συμμετοχή στο Παγκόσμιο Συνέδριο Γυναικών στην Κύπρο 
   Το ποίημα «Σε χαιρετώ» το έγραψα πριν από μερικά χρόνια κι είναι καρπός άλγους. Έτσι καθώς τα λάθη των καιρών έφερναν στην ψυχή μου το προμήνυμα των επερχομένων, σαν αποτέλεσμα που θα έρχονταν αργά ή γρήγορα με τις αντίστοιχες συνέπειες. Ένας στίχος φανερώνει αυτή την αγωνία μου:
                                        «σ’ αυτή την κακή μεταχείριση του σήμερα
                                                   πως θ’ αντέξει το αύριο;»
  Πρέπει να σας πω, πως ο ποιητής και ο στοχαστής, έτσι καθώς αντιμετωπίζουν τη ζωή από μια βαθύτερη προσέγγιση, αλλά και μια εποπτική ματιά, συλλαμβάνουν πάρα πολλά πράγματα, προδρομικά κι ακόμη έχουν τη δυνατότητα να ερμηνεύουν τα φαινόμενα της εποχής τους. Γι’ αυτό θα λέγανε σήμερα πως ένα κεφάλαιο της ιστορίας κλείνει κι ανοίγει ένα άλλο. Η γυναίκα σ’ αυτό το χάραμα της νέας εποχής που έρχεται θα παίξει σημαντικό ρόλο.
  Μέχρι σήμερα, είναι γεγονός πως η εξέλιξη της ανθρωπότητας συντελέσθηκε με πολύ αργό ρυθμό, όσον αφορά το πνευματικό της επίπεδο. Στη διαδρομή της ιστορικής πορείας του ανθρώπου, βλέπουμε πως τα λάθη επαναλαμβάνονται, ο πόλεμος, η βία, η μοναξιά, η αδικία, η ανισότητα στην κατανομή των αγαθών, η δυστυχία, εξακολουθούν να υπάρχουν, όπως πάντα, άλλωστε και να μας στιγματίζουν αρνητικά. Δεν χρειάζεται να προσθέσω, νομίζω τα γνωστά ανησυχαστικά φαινόμενα για το μέλλον της ζωής στον πλανήτη, που είναι συνέπειες του τεχνολογικού πολιτισμού. Τ’ αρνητικά στοιχεία του οποίου προέρχονται από το γεγονός πως αυτός είναι αποτέλεσμα της διάνοιας του ανθρώπου, της αποκομένης απ’ το καθολικό φάσμα της ζωής.
  Το αρχαίο Ελληνικό Πνεύμα συνιστά το μέγιστο της αξίας στη γνώση του εαυτού ως μέσο που μας συνδέει με το καθολικό φάσμα της ζωής. Γι’ αυτό θαυμάζουμε τα επιτεύγματα του Πνεύματος που καταξιώνονται διαχρονικά, ενώ, αντίθετα, αντιμετωπίζουμε τ’ αποτελέσματα του τεχνολογικού πολιτισμού με τις αρνητικές τους επιπτώσεις.
  Φτάσαμε στην εποχή μας μπροστά σ’ ένα τεράστιο αδιέξοδο με πολλές όψεις. Ενώπιον αυτού του αδιεξόδου ερχόμαστε τώρα ν’ αναλογιστούμε τα λάθη μας, τις ευθύνες μας, το χρέος μας και να αναθεωρήσουμε.

   Οι αγώνες της γυναίκας μπορεί να έδωσαν κάποιους καρπούς αλλά δεν άλλαξαν την πορεία του κόσμου προς το καλύτερο. Ποιός θα πρέπει να είναι ο αγώνας της γυναίκας και ποιός ο ρόλος της για την οικοδόμηση του μέλλοντος;
  Σ’ αυτή την ιστορική στιγμή η γυναίκα καλείται να δώσει μέσα από τη ζωή της ένα άλλο παρόν κι αυτό θα προκύψει μόνον αν συνειδητοποιήσει πως πρέπει να επιστρέψει στον  κέντρο του  Εαυτού της.
 Το ποίημα «Σε χαιρετώ» που θ’ ακολουθήσει, παρουσιάζει αυτήν την ιστορική συνειδητότητα της γυναίκας: Ο Σταυρός και η Ανάσταση βρίσκουν μέσα σ’ αυτό το ποίημα την καταξίωσή τους. Θυσιάζεται το φθαρτό για ν’ αναδυθεί το άφθαρτο και αυτό αποδίδεται όταν πια διασπασθεί το εγώ, μέσα από την ευρύτερη συνειδητότητα, που αποδίδει τη σχέση με το όλον και συνδέει τον άνθρωπο με την ίδια τη ζωή.
  Πιστεύω πως ο κόσμος πάσχει από έλλειψη αυτογνωσίας, εκεί εστιάζω το πρόβλημα.
 Αν σκεφτούμε πως το άτομο, η μονάδα αποτελεί μέρος του όλου, θα συμπεράνουμε τη σχέση που αφορά το ένα με το άλλο και το όλον.
 Η εποχή μας καλεί, μέσω της μοναξιάς, να επιστρέψουμε εκεί απ’ όπου έχουμε φύγει, δηλαδή στο κέντρο του εαυτού μας. Αυτό θα προσφέρει μια άλλη διάσταση στη ζωή. Η κοινωνία θα διέπεται από την ουσιαστική επικοινωνία.
 Η δικαιοσύνη θα είναι αποτέλεσμα της αφύπνισης της Συνείδησης.
  Οι αγώνες της γυναίκας για ισοτιμία, για βιώσιμη και αξιοπρεπή ζωή επικεντρώνονταν στην υπεράσπιση των βασικών της δικαιωμάτων ως ανθρώπου. Τώρα καλείται να συνειδητοποιήσει τον ευρύτερο χώρο μέσα στον οποίο ανήκει, για το λόγο ότι υπάρχει συνυπάρχοντας. Αυτό μας οδηγεί στο γεγονός πως η Ζωή είναι Μία και η συνύπαρξη αποδίδει το χρέος προς το σύνολο. Όμως για να συντελεσθεί η αρμονική συνύπαρξη είναι απαραίτητη προϋπόθεση  να προηγηθεί η προσωπική ανασυγκρότηση. Το ποίημα εκεί στρέφει αυτή τη στιγμή το βλέμμα και τη σκέψη της γυναίκας. Αναφερόμαστε στη γυναίκα, πιστεύοντας ότι η αυτογνωσία της φέρει μία πληρότητα που θα καλύψει το κενό.    Πρέπει όμως να προσθέσουμε πως η αυτογνωσία της θα είναι ένας τρόπος να προσελκύσει τον άνδρα στις ανώτερες σφαίρες της Ψυχής και του Πνεύματος ώστε η σχέση αυτή ν’ αποτελέσει την ιδανική της μορφή. Αυτός άλλωστε θα είναι ο πυρήνας που θα προάγει το ανθρώπινο. Πιστεύω στην αξία- Άνθρωπος και πως ακόμα η πορεία προς την απόδοση της πραγματικής διάστασής του έχει μέλλον.
  Οι μεγάλες Μορφές του Πνεύματος σηματοδοτούν τις πραγματικές διαστάσεις του Ανθρώπου και μας οδηγούν στο ν’ αποδώσουμε κι εμείς αυτό που πραγματικά, ακόμα δεν γνωρίζουμε. Ελπίζουμε σ’ ένα μέλλον όπου η γυναίκα, γνωρίζοντας τον εαυτό της, θα γίνει συντελεστής της ειρήνης και της αδελφοσύνης σε πανανθρώπινο επίπεδο.
                                             
                                                                 Αλκμήνη Κογγίδου. 

ΣΕ ΧΑΙΡΕΤΩ

"Οι νύμφες της κρήνης των αθώων βρεφών" Ελαιογραφία Χρύσα Σιώτη

Σε χαιρετώ ιερό τάγμα
των μοναχικών γυναικών
έτσι καθώς σε βλέπω να διαγράφεις
 τη σιωπηλή σου Πορεία
κι είναι επάνω της όλα τα βάρη
όλα τα λάθη του καιρού.
Σε χαιρετώ Γυναίκα
με τις φουσκωμένες φλέβες
των κάτω άκρων
με τα παραμορφωμένα χέρια
κι αυτά που σμιλεύουν την ύλη
σκάβοντας, όλο σκάβοντας
μέσα στη δική σου καρδιά
Μαίρη, Αλίκη, Μαριάννα
γυναίκα μ’ όλων των αγίων
πάντων τα ονόματα.
Σε χαιρετώ και νοιώθω
 το βάρος του κόσμου
στο σώμα σου
τα φτερουγίσματα της άνοιξης
στα μάτια σου
τώρα που καίγεται μαζί
με το δάσος η εικόνα αυτού
του κόσμου
κράτα την καρδιά σου
 ανοιχτή
κράτα τη ματιά σου
ανοιχτή
κι ετοιμάσου να δεις
τα μη βλεπόμενα
γιατί εσύ ξέρεις μόνο
εσύ και βλέπεις
πόσο πληρώνεται με βάρος
η άγνοια κι αυτό το
βάρος το φορτώνεσαι
στη δική σου πλάτη.
 Κι είσαι εσύ που θα
δώσεις στον Ερχόμενο
κι είσαι εσύ που θα
δοθείς.
Γνωρίζεσαι καθώς
 ξεκολάς το σώμα σου
το ιερό, δίκαια
αποτολμώντας την Πορεία
της Αυτογνωσίας σου.
Σώζοντας θα σώσεις
τα εναπομείναντα.
Γιατί τώρα πια
βρίσκεται η τύχη
 του καταργημένου
 κόσμου στα δικά σου
χέρια και χάνονται
κάτω από τα δικά σου
μάτια οι σαθρές του
προσδοκίες.
Είθε η δύναμή σου
να τρανέψει
είθε να σώσεις το
απολωλός.

Γενναίες, ασυμβίβαστες
με το χρόνο
Γενναίες, ασυμβίβαστες
με τη φθορά.
Κόντρα στο ψεύδος
και την αδικία.
Κόντρα στο στενό
περιβάλλοντα χώρο.
Με τη ματιά στο άπειρο.
Με τη ματιά στο προσδοκόμενο
θαύμα.
Εσύ που μ’ όλες τις διαψεύσεις
προχωρείς.
Εσύ που μ’ όλες τις απογοητεύσεις
ορθώνεσαι.
Ανορθώνεις τη ζωή
μέσα στο δικό σου ανάστημα,
εσύ που ένιωσες
όλο το βάθος του πόνου
και της σιωπής
κι ακόμα έκρυψες
την πίκρα της προσδοκίας,
την πίκρα της αδικίας,
την πίκρα της καταφρόνιας.
Τόλμησες να ζήσεις
κόντρα στο θάνατο,
γλύκανες το σπίτι
που σε πίκρανε,
δοκίμασες
και δοκιμάστηκες
κρυφά, σώζοντας
τη ζωή στα σπλάχνα σου.
Σώζοντας τη ζωή στα
μάτια σου.
Μοναχική γυναίκα
μέσα και πέρα απ’ όλους
 τους ανέμους, κράτα
τη φλόγα της Αγάπης
άσβεστη
κράτα τη γλύκα
στο γλυκό σου στόμα,
εσύ που δέχτηκες
όλα τα πυρά του ασυμβίβαστου
και τόλμησες τη δική σου Πορεία
κράτα και τ’ όνειρο
στης γης το πλάτος
κράτα και την ομορφιά
και δώσε την εκεί
που πρέπει και όσο
πρέπει και κάλεσε
τη ζωή στα μάτια
των ανθρώπων
με το μαγικό σου
ραβδί κάλεσε τη
ζωή στο ζεστό σου
σπίτι
κι άνοιξε κι άλλο
 τα φτερά για πετάγματα
ουσιαστικά, φτερουγίσματα
απρόσμενα.
Μ’ εκπλήξεις και αποκαλύψεις
δώσε ξανά νόημα στη ζωή.
Εσύ που ξενάγησες τον εαυτό σου
στους στενούς διαδρόμους των
σπιτιών και των νοσοκομείων,
που κατάργησες τα ψεύτικα
γυρεύοντας τ’ αληθινά.
Κράτησε την τρυφερότητά σου
κράτησε την αθωότητά σου
και μη τα δίνεις σε κανένα αυτά
παρά μόνο στο παιδί,
παρά μόνο στο φυτό,
παρά μόνο στο ζώο.
Τώρα ακόμα θα μείνεις
 εκεί.
Μεταγγίζοντας το αίμα σου
στην καμένη γη
άντλησε κι άλλη ενέργεια
από του Νου το πηγάδι
και σώσε τον κόσμο.
Κι είσαι εσύ που θα βγάζεις
το φίδι από την τρύπα
κι είσαι εσύ ο βράχος
 που πάνω του θα σπάζουν τα κύματα.
Θα’ ναι ακόμα η Σιωπή
και η πράξη
 ο μόνος σου
τρόπος έκφρασης
κι ακόμα η γνώμη σου
δεν θα ζητιέται κι ας
καταλαβαίνουν το αλάθητο
 της κρίσης σου.
Κι ακόμα θα περάσεις
πολλά ώσπου να καταλάβουν
 ώσπου να δεχθείς τη μοναξιά σου.
Κι η χαραυγή που θα’ ρθει
μη την προσμένεις κι ούτε
 να ξαποστάσεις στην συναλλαγή,
στην ανταλλαγή.
Θα μείνεις μόνη και άφωνη
με προσοχή και με προσήλωση
σ’ αυτό που θα φυτρώσει
και θα’ ναι το άνθος
που φύτεψες
με υπομονή κι επιμονή
 κάνοντας ό, τι κάνεις για
 μόνη την Αλήθεια.
Κι  ό,τι σου στερηθεί
θα σου χαρίζεται
 από την άρρητη
την άρρηκτη πηγή
της Ζωής, από εκεί
 θ’ αντλείς, από κει θα
παίρνεις ανοίγοντας
με πικρά μάτια τ’ άλλα μάτια

στην άλλη σου διάσταση. 

Δευτέρα 22 Ιουλίου 2013

Αρχαία Μυστήρια- ο Σταυρός

Αρχαία Μυστήρια- ο Σταυρός

Απαραίτητες προϋποθέσεις μύησης στα Ελευσίνια Μυστήρια ήταν, εκτός από την  ανιδιοτέλεια, το να μην παρακινείται ο υποψήφιος από περιέργεια και οπωσδήποτε να κατέχει καλά την ελληνική γλώσσα.
Ο  λόγος που απορρίπτονταν η περιέργεια ως κίνητρο προς μύηση είναι προφανής·  παρακινεί τον άνθρωπο να γνωρίσει το επιστητό κι ό,τι έχει σχέση με τον εξωτερικό κόσμο. Γι’ αυτό ακριβώς συνιστά ένα επιφανειακό κίνητρο γνώσης. Αρχικά, την ανάγκη απόκτησης γνώσεων που να εξυπηρετούν τον ίδιο τον άνθρωπο ως βιολογικό ον, υπαγορεύει το ένστικτο της επιβίωσης. Προκειμένου να υπερασπίσει τον εαυτό του να προστατευθεί, να αμυνθεί, έναντι των ποικίλων εχθρών της υγείας του, χρειάστηκε να γνωρίσει και εφεύρει τρόπους, μεθόδους, άμεσα πρακτικούς και αποτελεσματικούς.

Τα φαινόμενα είναι απατηλά και μέσω αυτών διαμορφώνεται μια παραπλανητική εικόνα.  Αυτό ισχύει και προς κάθε προσέγγιση, ακόμα και στον επικοινωνιακό τομέα. Δεν μπορεί να γνωρίσει κανείς ποτέ τον άλλον, να τον προσεγγίσει, να τον κατανοήσει, εάν περιορίζεται στο φαινόμενο. Η βαθύτερη γνώση του Εαυτού, που μεσολαβεί ως σημείο επαφής, προϋποθέτει μια διείσδυση στην ουσία. Χωρίς αυτήν, είναι αδύνατη η προσπέλαση προς την Αλήθεια, η οποία μεσολαβεί και στον τομέα της επικοινωνίας, αλλά και πέρα απ’ αυτό, η σχέση με το περιβάλλον, με το φυσικό πλαίσιο δεν λειτουργεί, εάν η προσέγγιση αφορά και μόνον το φαινόμενο.
Η περιέργεια ως κίνητρο οδηγεί στην απόκτηση γνώσεων σε θεωρητικό επίπεδο.  Η απόκτηση θεωρητικών γνώσεων, συχνά, εκτρέφει μια μορφή υπερηφάνειας και φιλαυτίας. Ο άνθρωπος που κατέχεται από περιέργεια δεν διατίθεται να υποστεί τη δοκιμασία.
Το πραγματικό κίνητρο της γνώσης οφείλεται σε μια βαθύτερη ανάγκη. Αυτός που θέλει να γνωρίσει κι όχι να καλύψει την περιέργειά του, έχει πραγματικό ενδιαφέρον  κι είναι διατεθειμένος να καταβάλει το ανάλογο  προσωπικό κόστος. Πηγαίνει αποφασισμένος να υποστεί δοκιμασίες.
Η αποφασιστικότητα που προκύπτει από την υπαρξιακή ανάγκη βρίσκεται σε άλλο επίπεδο, τελείως διαφορετικό. Το επίπεδο αυτό ανοίγεται, συνεχώς, μέσα στο αδιαπέραστο άγνωστο του Είναι. Επιστρέφοντας, λοιπόν, ο άνθρωπος σ’ αυτή την πηγή προχωρεί για να συνδεθεί με τη Μνήμη, την Α-λήθη. Για ν’ αποκτήσει αυτή την παραδείσια γνώση της γαλήνης, μετέρχεται των μέσων που μεσολαβούν ως περιοριστικά φράγματα της αντίληψης που του προσφέρουν οι αισθήσεις του. Μεσολαβούν βιώματα και δοκιμασίες που προϋποθέτουν τη θυσία, το νόημά της οποίας είχαν αντιληφθεί οι αρχαίοι  Έλληνες και άλλοι αρχαίοι λαοί.
Η έγκλειστη ατομικότητα περιχαρακωμένη από την περιοριστική αντίληψη δεν δύναται να αντιληφθεί το μυστήριο της Σχέσης. Οπωσδήποτε, θα πρέπει για να συμβεί αυτό, να διασπαστούν τα όρια ανάμεσα στο εγώ και το εσύ, σε πρώτη φάση. Εάν, παραμείνει ο άνθρωπος, αποκλεισμένος στη φυλακή του εγώ, κινδυνεύει να υποστεί τον υπαρξιακό θάνατο.
Η κατανόηση της ετερότητας μετέρχεται κάποιων δοκιμασιών για το λόγο ότι θα πρέπει να αποδεχθεί  να καταβάλει μια δυσάρεστη προσπάθεια που τον αναγκάζει να υπερβεί τα δικά του όρια. Τότε, ανοίγεται προς τον άλλον κι αυτό είναι ένα βήμα προς την ουσιαστική επικοινωνία.
Αν τώρα, θελήσουμε να υπερβούμε και τη βιολογική περιχαράκωση, η οποία παγιδεύει την ψυχή, τότε εδώ, άλλες δοκιμασίες διαρρηγνύουν τα όρια για να συμβεί η μετάβαση από το φυσικό στην αντίληψη του υπερφυσικού. Το να καταστεί ο άνθρωπος γνώστης της υπαρξιακής και οντολογικής ιδιότητας, αυτό δεν είναι δυνατόν να συμβεί δια μέσω της θεωρητικής γνώσεως. Ποτέ δεν θα ξέρει κανείς τι σημαίνει φωτιά, αν δεν έχει καεί κι αυτό που αναδύεται μέσα από την υπερβατική φύση του ανθρώπου και του γίνεται γνωστό, προέρχεται από τη Μνήμη.
Στον κόσμο των τριών διαστάσεων, ο περιορισμένος από τις αισθήσεις,  υποπίπτει στην πλάνη και στην αυταπάτη, γεγονός που επιφέρει τη λήθη της ένθεης υπόστασής του.
Η σχέση με τη Ψυχή προϋποθέτει μια πορεία υπερβάσεων. Αυτό που αποδεικνύει στον άνθρωπο το γεγονός της αθανασίας του, είναι αδύνατον να συμβεί, εάν δεν υποστεί τη βιωματική γνώση, η οποία αναγάγει την περιορισμένη του ύπαρξη στη διάσταση που τον οδηγεί στην ψυχή. Τα μυστήρια είχαν αυτό τον σκοπό να δώσουν στον άνθρωπο τη βεβαιότητα πως είναι αθάνατος και μέσα απ’ αυτή τη βεβαιότητα, γίνεται κάθε συμμετοχή του στη παρούσα φάση των τριών διαστάσεων πολύ εποικοδομητική και δημιουργική. Ταυτόχρονα, προσφέρει κι ένα αίσθημα ελευθερίας, καθώς απεγκλωβίζει από την περιοριστική αντίληψη που θεωρεί τον θάνατο ως τέλος της ζωής.
Η μύηση αφυπνίζει την ενυπάρχουσα γνώση , αφυπνίζει τη μνήμη της θείας του καταγωγής.
Η αποφασιστικότητα για την μύηση είναι καθαρά προσωπική και ενέχει ένα προωθημένο στάδιο αυτογνωσίας, που σαφώς περιέχει τη δυνατότητα της αναθεώρησης. Η ελευθερία του ανθρώπου να θαυμάζει τον οδηγεί στη δυνατότητα να μπορεί και να πιστεύει.
Οι προϋποθέσεις αυτές υπάρχουν εν δυνάμει στη ψυχή.
Ο νους για την αναγωγή στο υπερβατικό έχει πλοηγό τον Λόγο.
Η γνώση της ελληνικής γλώσσας ήταν απαραίτητη προϋπόθεση  για τη μετοχή στα μυστήρια. Στη μύηση έπαιζε καθοριστικό ρόλο η δυναμική των λέξεων, οι οποίες αποτελούσαν κώδικες που άνοιγαν ορίζοντες πρόσβασης στο υπερβατικό. Ας μη ξεχνούμε ότι η ελληνική γλώσσα έχει προέλευση συμπαντική και κάθε λέξη της δεν είναι ένα σύμβολο, απλώς, που περιγράφει μια πραγματικότητα, αλλά  σ’ αυτήν ταυτίζονται η σημασία και το νόημά της.
Ο Κύριος Ιησούς Χριστός όταν τον ζητούσαν οι Έλληνες είπε : «ελήλυθεν η ώρα ίνα δοξασθεί ο υιός του Ανθρώπου» Σαφώς εννοούσε την Ελληνική ως την πιο κατάλληλη γλώσσα για να παραδώσει τον Λόγο στα χέρια της οικουμένης.
Η ελληνική γλώσσα ως όχημα ανάγει στο θείο και το συμπαντικό ιδίωμα.


Μήπως όμως τα μυστήρια ανήκουν στο μακρινό παρελθόν και πλέον αναφερόμαστε σ’ αυτά θεωρητικά ωσάν να συνέβησαν κάποτε, έχουν όμως  παρέλθει ανεπιστρεπτί;

Ένα άλλο ερώτημα είναι :επιτελείται και πώς η μύηση στην εποχή μας, αν φυσικά είναι δυνατόν να συμβαίνει κάτι τέτοιο σήμερα και  με ποια μορφή ;

Όταν η Σίβυλλα είπε ουκ έστι λάλων ύδωρ, εξήγγειλε το τέλος των μυστηρίων. Το λάλων ύδωρ μας έρχεται πλέον στην ανθρωπότητα με τη μορφή του Θεού –Ανθρώπου και ο Λόγος συνεχίζει, πλέον, τη μύηση στα μυστήρια.

Η μύηση για να επιτελεστεί χρειάζεται ένα ραβδάκι. Ένα μαγικό ραβδάκι κι αυτό είναι ο Λόγος και κατεπέκτασιν ο διάλογος. Ο διάλογος με την προϋπόθεση ότι κατευθύνεται από έναν  μύστη, καθοδηγείται σωστά.
Το κίνητρο της περιέργειας σίγουρα δεν έχει στοιχεία ηθικά. Πάντα, βέβαια, ήταν ολίγοι αυτοί οι οποίοι έφθαναν στην ανώτερη μύηση αλλά το ίδιο θα πει κι Εκείνος : πολλοί οι κλητοί ολίγοι οι εκλεκτοί.

 Η εισαγωγή στα μυστήρια προϋποθέτει μία ετοιμότητα ικανή να δεχθεί και να αναγνωρίσει ό,τι υπερβαίνει τις αισθήσεις. Αυτοί οι οποίοι μυήθηκαν στο Λόγο, κλήθηκαν κατ’ επιλογήν του Θεού και φανέρωσαν τα χαρίσματα του Αγ. Πνεύματος.
Αν σταυρώσει ο άνθρωπος το εγώ, από ’κει και πέρα αναδύεται η θεία υπόσταση και ελευθερώνεται, γι’ αυτό ο Σταυρός είναι σύμβολο σωτηρίας. Ο Σταυρός έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη φυγοπονία που προέρχεται από το ένστικτο της επιβίωσης.
 Η  κοσμοθεωρία του υλισμού έδρασε σε βάρος του ίδιου του ανθρώπου με αποτέλεσμα να τον περιορίσει στη ζωώδη του φύση κι ακόμα να δώσει έμφαση στη διάνοια. Η συσσώρευση θεωρητικών γνώσεων  συμβαίνει να γίνεται ένας μονόδρομος επικίνδυνος, αφήνοντας πίσω τον ίδιο τον άνθρωπο κι άλλοτε χρησιμοποιώντας τον μέσα στους μηχανισμούς των συστημάτων.
«Σταυρός δαιμόνων το τραύμα» αναφέρεται σ’ ένα εξαποστειλάριο της Εκκλησίας.
Το δαιμονικό στοιχείο κατοικοεδρεύει σ’ αυτήν την ίδια τη φυγοπονία, την αδυναμία που ευθύνεται για την παραμονή του ανθρώπου στο εύκολο.


Μετά το τέλος των μυστηρίων με τη μορφή που λειτουργούσαν στην αρχαία Ελλάδα έχουμε μια περίοδο που μεσολαβεί μέχρι την εμφάνιση του Χριστού.
Το μυστήριο της ενανθρωπίσεως του Λόγου συνακολουθούν όλα τ’ άλλα μυστήρια που σημάδεψαν την επί της γης παρουσία Του.
 Ο Λόγος και η ενανθρώπιση του, συνιστά αυτό καθ’ αυτό ένα γεγονός, που από μόνο του δεν μπορεί να αιτιολογηθεί και να κατανοηθεί, γι’ αυτό μια λέξη υπάρχει για να την περιγράψει: Μυστήριο. Έχουμε την επανεμφάνιση των μυστηρίων με την εμφάνιση του Λόγου. Η μύηση του ανθρώπου στο Λόγο συνιστά μυστήριο και δεν συνέβη μόνο στους αποστόλους που γνώρισαν το Χριστό με το φυσικό του περίβλημα. Συνέβη και μετά την ανάσταση και την ανάληψή Του σε χιλιάδες κατά την ημέρα της Πεντηκοστής καθώς και σε όσους  χωρίς να Τον δουν και να Τον αγγίξουν πίστεψαν σ’ Αυτόν και αυτό ήταν μόνο η αρχή για τη μύησή τους.



ΑΛΚΜΗΝΗ ΚΟΓΓΙΔΟΥ

ΠΟΙΗΤΡΙΑ -ΔΟΚΙΜΙΟΓΡΑΦΟΣ

Παρασκευή 12 Ιουλίου 2013

H μοναξιά του συγχρόνου ανθρώπου

Η ΜΟΝΑΞΙΑ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
  
Η μοναξιά του ανθρώπου είναι αναπόδραστη συνέπεια, καθώς ο ίδιος από αιώνες πριν έως σήμερα διέρχεται  ως αγνοών και αυτοαγνοούμενος. Στις υπάρχουσες σχέσεις δεν αίρεται η μοναξιά, χωρίς αυτό να αποτελεί ένα βασικό πρόβλημα. Η ασύνειδη μοναξιά “ανταλλάσσεται” από τα εκάστοτε προβλήματα και από τον τρόπο ζωής που επέβαλλε το σύστημα με γνώμονα την υλιστική θεώρηση ζωής. Έτσι, ανεπίγνωτα, ο σημερινός άνθρωπος βιώνει έναν τρόπο ζωής που δεν ξέρει πού θα τον οδηγήσει, καθώς αντιμετωπίζεται όχι ως πρόσωπο αλλά ως αριθμός. Η απώλεια του εαυτού δεν γίνεται αντιληπτή, ωστόσο όμως είναι καθοριστική και αντικατοπτρίζεται στην απουσία του ανθρώπου από το παρόν. Το παρόν ως σημαντική στιγμή συνάντησης με τον άλλον, παρακάμπτεται, ασύνειδα. Τούτο αποτρέπει από την εμβάθυνση στο γεγονός της ζωής. Ο νόμος της αλληλοεπίδρασης, ένας νόμος που ισχύει ή ούτως ή άλλως, θα μπορούσε να συμβάλλει στην συνειδητή βίωση του παρόντος, καθώς λειτουργεί ευεργετικά, εάν και εφόσον αίρεται η κτητικότητα, αυτή η θαυμαστή στιγμή αναδύει και την ανάλογη μυθολογία που παραπέμπει πλέον στην Ψυχή. Η Α-λήθη καταργεί τον παλαιό άνθρωπο, ο οποίος μέσα από την κατάσταση της σχέσης αποκτά τη βεβαιότητα της υπαρξιακής του πραγματικότητας.
Η ασύνειδη μοναξιά τροφοδοτείται και καλύπτεται από υποκατάστατα, τα οποία προσφέρονται, όσο ποτέ άλλοτε, μέσα σε μια παροχή απολαύσεων.
Το χρήμα υποτάσσει την ελευθερία του με έναν επικίνδυνο τρόπο. Ο σκληρός και άδικος, πολλές φορές, αγώνας της επιβίωσης και η άνιση κατανομή των αγαθών, καθιστούν τη διάσταση μεταξύ των ανθρώπων μεγαλύτερη, δημιουργώντας από τη μια πλευρά την πληθώρα των αδικημένων και από την άλλη πλευρά, την προκλητική ζωή των ολίγων. Ενώ υπάρχει αυτή η διάσταση, ο στόχος είναι κοινός, η απόκτηση του χρήματος. Οι έχοντες και κατέχοντες ζουν έχοντας καλλιεργήσει την απόλυτη εξάρτηση από το χρήμα, ενώ οι μη έχοντες δεν είναι λιγότερο εξαρτώμενοι, εφόσον το επιθυμούν και κάνουν τα πάντα για να το αποκτήσουν. 
Ο σύγχρονος άνθρωπος έχοντας αποκοπεί από τον εσωτερικό εαυτό βρίσκεται ανεπίγνωτα μόνος και απομονωμένος. Το γεγονός ότι δεν τροφοδοτεί την ύπαρξή του με αλήθεια,  δεν εμπιστεύεται τον άλλον και δεν  μοιράζεται μαζί του το «είναι» και το «έχειν», θέτει τον ίδιο σε  απόσταση από τη ρέουσα πραγματικότητα της σχέσης. Στοιχειοθετεί έναν λεκτικό κώδικα υποτυπώδους επικοινωνίας. Περιορίζεται απλώς στο να διατυπώσει εξωτερικά γεγονότα και καταστάσεις. Η υλιστική θεώρηση και η αντίστοιχη αξιολόγηση που απορρέει απ’ αυτήν, δεν αφήνει περιθώρια αφιέρωσης σε μια σχέση αληθινής φιλίας.
Αν σκεφθούμε ότι στην αληθινή φιλία δεν προσέρχεται κανείς ζητώντας, αλλά προσφέροντας, έτσι καθώς είναι μία κίνηση αυτοπροσφοράς, ο σύγχρονος άνθρωπος δεν έχει πια τα περιθώρια της ανιδιοτελούς παραχώρησης. Το επικίνδυνο είναι ότι δεν αναζητά τη δική του αλήθεια, μέσα από τη σχέση με τον άλλον. Εάν όμως δεν αγωνιά προσωπικά για τον εαυτό του, εάν δεν αναζητά να βιώσει την υπαρξιακή του αλήθεια, τότε είναι φυσικό και επόμενο να  μένει μόνος και ανασφαλής μ’ ένα απέραντο υπαρξιακό κενό.
Η συνειδητοποιημένη μοναξιά αφήνει περιθώρια στην αναζήτηση του ουσιώδους και συντελεί σε μια δημιουργική πορεία προσωπικής έκφρασης. 
Στην υποτυπώδη συνύπαρξη που συμπλέουν ανόμοιοι κι ασύνδετοι μεταξύ τους άνθρωποι, η μοναξιά είναι ανεπίγνωτη. Σ’ αυτήν την περίπτωση δεν υπάρχει ελπίδα για μια προσωπική επανάσταση. Η ανεπίγνωτη μοναξιά είναι το ύστατο σημείο της απώλειας.
Είναι κοινή διαπίστωση ότι ζούμε σ’ έναν κόσμο διαφθοράς. Ωστόσο  οι περισσότεροι, ακόμα εξακολουθούν να επενδύουν και να σχηματοποιούν τη ζωή τους με πρότυπα που προσφέρει αυτός ο κόσμος, επειδή εντάσσονται σ’ ένα μαζικό τρόπο σκέψης. Από τη στιγμή που ο άνθρωπος θα συνειδητοποιήσει τη μοναξιά του, θα αρχίσει να σκέπτεται με αίσθημα  προσωπικής ευθύνης. Αυτό θα συμβάλλει οριστικά και καθοριστικά στον τρόπο με τον οποίο θα αντιμετωπίζει τον εαυτό του ως μέρος του όλου. Η μοναξιά αυτή σηματοδοτεί την απαρχή μιας αισιόδοξης αλλαγής.
Η α-λήθη, η οποία βεβαιώνει για τη συνοχή της ζωής που είναι Σχέση, διατηρεί την εγρήγορση. Κι αυτή την εγρήγορση την προστατεύει κανείς μέσα στη λειτουργικότητα της αγάπης, η οποία εκφράζεται στις διαπροσωπικές σχέσεις.
Η θετική αλληλεπίδραση λειτουργεί διαμέσω των διαπροσωπικών σχέσεων, όταν τα πρόσωπα που συμμετέχουν, καταργούν τη κτητικότητα τότε η ίδια η ζωή κυλάει ως θετική ενέργεια και μεταβιβάζεται ως ευεργεσία από τον έναν στον άλλον.
  Ο σύγχρονος άνθρωπος δίνοντας έμφαση στη βιολογική πλευρά της ζωής, επιχειρεί υποσυνείδητα να αποσιωπήσει μία αναπόδραστη αλήθεια, τη θνητότητά του. Η  αποδοχή της θνητότητας ως στοιχείο ελευθερίας, αποτελεί την αφετερία μιας συνειδητής ζωής που καταξιώνει την ύπαρξή του και συντελείται μέσα από τη συνεχή διαλεκτική της ζωής με το θάνατο, του εγώ με το εσύ, εκεί που ακροζυγιάζεται ο ίδιος ώσπου να αποκτήσει συνείδηση του Εαυτού.
Έχει όμως χάσει την επαφή με τον Εαυτό και το τραγικό είναι, ότι έτσι καθώς κινείται με ρυθμούς εξοντωτικούς, συνεχώς, αποσπάται από τη δυνατότητα της αυτοσυγκέντρωσης και δεν συνειδητοποιεί καν την απώλεια αυτή.
Η πληθώρα των πληροφοριών που δέχεται, του δημιουργεί μια συνεχή εξωστρέφεια, στην οποία παραμένει, χωρίς να αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο της αλλοτρίωσης.  Ακολουθώντας τον μαζικό τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς,  παρακολουθεί  τη ζωή των άλλων,   χωρίς ν’ ανησυχεί για την επικίνδυνη αυτή απόσπαση της προσοχής του.
Ο σύγχρονος άνθρωπος βρίσκεται σε διάσταση, όχι μόνον με τον άλλον και με τον εαυτό του, αλλά και με τη φύση. Δεν μπορεί πια να την επικαλεσθεί, δεν μπορεί να την πλησιάσει με αγάπη. Η φύση  έγινε προϊόν εκμεταλλεύσιμο για να αποσπάσει απ’ αυτήν βιολογικά στοιχεία που συντηρούν και διατηρούν την επιβίωσή του. Αλλά ποιο το κέρδος του, όταν ως κοινωνικό και φυσικό όν βρίσκεται σε απόλυτη απομόνωση;
  Η γνώση του εαυτού, η οποία παρακάμφθηκε, αποτελεί το σημείο επαφής με τον άλλον, με τη φύση και με το όλον.
Ο ποιητής οραματίζεται έναν κόσμο ηθικό αγγελικά πλασμένο. Αυτός ο κόσμος δεν είναι μια ουτοπία, αλλά ένα όραμα του μέλλοντος, το οποίο η μεγαλοφυϊα του ποιητή συνέλαβε, πιστεύοντας ότι ο άνθρωπος είναι κάτι πολύ περισσότερο απ’ αυτό που ξέρει ο ίδιος για τον εαυτό του.. Αυτό το όραμα φυσικά δεν είναι δυνατόν να καταστεί πραγματοποιήσιμο και βεβαιωμένο, παρά μόνον μέσα από το πέρασμα πολλών δοκιμασιών.
Η α-λήθη, η οποία μεσολαβεί στην επαφή με τη συνείδηση και τη ψυχή, αναδύεται μέσα από το διάλογο. Ο διάλογος, λοιπόν, που οδηγεί στο γεγονός της σχέσης, δηλαδή της ίδιας της ζωής είναι απαραίτητη προϋπόθεση εξέλιξης. Για την οποία, βέβαια, αποφασίζει κανείς μετέχοντας στο παιχνίδι της ζωής, ένα παιχνίδι το οποίο μπορεί να το κερδίσει ή και να το χάσει.
                                                                            Αλκμήνη Κογγίδου.

                                                                      Ποιήτρια- Δοκιμιογράφος