Παρασκευή 20 Ιουνίου 2014

Ο ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΥΛΟΥ

Ο ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΠ. ΠΑΥΛΟΥ

Ο απόστολος Παύλος, ο μεγάλος αυτός απόστολος των εθνών, κήρυκας του Θεού Λόγου διεισδύει και επισημαίνει κάποια λεπτά σημεία, άξια να τα προσεγγίσουμε. Στην αρχή του κεφ. 12 στην προς Ρωμαίους επιστολή του, εστιάζει την προσοχή μας στον κίνδυνο της συνάφειας και της προσαρμογής στη νοοτροπία του κόσμου. Συνήθως, ο άνθρωπος προσπαθεί να προσαρμοσθεί  με κάθε τρόπο στο πνεύμα της εποχής του, να ενταχθεί στον τρόπο ζωής που επικρατεί. Οι εποχές αλλάζουν, οι συνθήκες μεταβάλλονται, αλλά ωστόσο η σχετικότητα παραμένει, καθώς ο άνθρωπος  ως σώμα και ψυχή οδεύει στον κόσμο αυτόν και ως θνητός και ταυτόχρονα ως φορέας της αθάνατης ψυχής. Οι αιώνες που μεσολάβησαν από την εποχή του Απ. Παύλου έως σήμερα δεν κατέστησαν το μήνυμά του παρελθόν. Αντιθέτως, είναι επίκαιρο και διαχρονικό.
 «Παρακαλῶ  οὖν ὑμᾶς, ἀδελφοί διὰ τῶν οἰκτιρμῶν τοῦ Θεοῦ, παραστῆσαι τὰ σώματα ὑμῶν θυσίαν ζῶσαν, ἁγίαν, εὐάρεστον τῷ Θεῷ, τὴν λογικήν λατρείαν ὑμῶν, καὶ μὴ συσχηματίζεσθε τῷ αἰῶνι τούτῳ, ἀλλά μεταμορφοῦσθε  τῇ ἀνακαινῶσει τοῦ νοός ὑμῶν, εἰς το δοκιμάζειν ὑμᾶς τί τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, τὸ ἀγαθόν και εὐάρεστον καὶ τέλειον».
 ( προς Ρωμ. 12, 1-2)
Χωρίς να το αντιλαμβάνεται κανείς, όταν συντάσσεται με το πνεύμα των πολλών, αποσπάται από τη συνείδησή του. Παράλληλα, ακολουθεί, πλέον, έναν μαζικό τρόπο σκέπτεσθαι, με συνέπεια να επέρχονται, συν τ χρόν, η αλλοτρίωση και η λήθη. Δεν αντιλαμβάνεται ως κίνδυνο την προσαρμογή του στον κόσμο, ωστόσο ο κίνδυνος υφίσταται και  αφορά την απώλεια της ευθύνης του απέναντι στην αξία της υπάρξεώς του. Ο επίπεδος τρόπος σκέπτεσθαι και η συμβιβαστική ένταξη του ανθρώπου σ’ αυτόν, δημιουργεί μία αντίληψη, η οποία του στερεί την υπαρξιακή ανησυχία, καθώς δίνει έμφαση στη βιολογική και βιοτική μέριμνα.
Είναι πολύ σχετικό αυτό που επισημαίνει ο Απόστολος Παύλος «μη συσχηματίζεσθε τῶ αἰώνι τούτω» στην επιστολή του προς Ρωμαίους  (12,1-2) με την παραβολή του άδικου διαχειριστή, κατά Λουκά (κεφ. 16, 1-13) .
Εντάσσεται ο άνθρωπος στο πνεύμα του κόσμου, όταν ενστερνίζεται τα πρότυπα που επικρατούν στην εποχή του -κι αν λάβουμε υπ’ όψιν μας την παραβολή του άδικου διαχειριστή- συμπεριφέρεται, τότε, όπως «οι υιοί του αιώνος τούτου», ακολουθώντας έναν τρόπο σκέπτεσαι και μια ανάλογη φιλοσοφία, η οποία έχει σχέση με τη γραμμική έννοια του χρόνου.  Δανείζεται έναν αλλότριο τρόπο σκέπτεσθαι και αποσπάται από την ψυχή και από τη συνείδησή του.. Στην παραβολή αυτή του άδικου διαχειριστή γίνεται διάκριση ανάμεσα στους υιούς του αιώνος τούτου και στους υιούς του φωτός.
Ενδεικτικό της ύπνωσης της συνειδήσεως είναι η συμμόρφωση με την νοοτροπία του κόσμου, των πολλών… Ο άνθρωπος από την παιδική του ηλικία μαθαίνει τι είναι καλό και τι κακό, διαμορφώνει τη σκέψη του αποκτώντας κριτήρια περί του καλού και του κακού, χωρίς όμως ο ίδιος να θέτει εκ νέου ερωτήματα, αναζητώντας την αλήθεια.
 Από την ανάλογη  αντίληψη περί χρόνου  προκύπτει η  αντίστοιχη αξιολόγηση  της ζωής. Στην γραμμική αντίληψη του χρόνου (παρελθόν-παρόν- μέλλον) η σκέψη αποσπάται άλλοτε στο παρελθόν κι άλλοτε στο μέλλον, με συνέπεια την απουσία από το γίγνεσθαι που επιτελείται στο αέναο παρόν.
Εφόσον ο άνθρωπος απελευθερώνεται από τα δεσμά που αφορούν τον τρόπο σκέπτεσθαι των πολλών, την περιχαράκωση των αισθήσεων κι από την έγκλειστη ατομικότητα, συνειδητοποιεί την ευθύνη του απέναντι στην αιωνιότητα της υπάρξεώς του. Αυτή η ιδιότητα της ψυχής και της συνειδήσεως τον οδηγεί στην επίγνωση της σχέσεως με τον άλλον και το όλον. Καθώς κινείται ελεύθερα αναφορικά προς το δίκαιο και την αλήθεια, επόμενο είναι να απαλλάσσεται από λάθη που επιφέρουν ενοχές, τότε διατίθεται γι’ αυτό που λέει ο Απ. Παύλος «μεταμορφοῦσθε  τῇ ἀνακαινώσει τοῦ νοός ὑμών» Μ’ αυτή τη φράση δηλώνεται μία αναγωγή στον νου, ο οποίος κινείται αενάως!  Η δυνατότητα του ανθρώπου να αλλάζει, συντελείται διαμέσω του νοός και δηλώνει ελευθερία. « Εἰ δε βούλει, αυτό ἡ νόησις τοῦ νέου ἐστίν ἕσις, το δε νέα εἶναι τα ὅντα σημαίνει γιγνόμενα ἀεί εἶναι»  (Κρατύλος 411e). Είναι μια κίνηση ανανέωσης (μεταμορφοῦσθε)  η οποία διατηρεί την ύπαρξη του ανθρώπου ζώσα μέσα στο άχρονο παρόν που είναι σχετικό με την αιωνιότητα.
Ο Απ. Παύλος ζώντας σε συνεχή επαφή με το Άγιο Πνεύμα  αποτείνεται  στην ανώτερη φύση που βρίσκεται στον άνθρωπο αλλά δεν την έχει στην επίγνωσή του. Η σχέση  του ανθρώπου με την ανώτερη φύση του τον οδηγεί στη λογική λατρεία, στη λατρεία του Θεού από γνώση του εαυτού  και από θαυμασμό προς το μεγαλείο της θείας δημιουργίας. Η γνώση του εαυτού γίνεται προϋπόθεση για να θεάται και να θαυμάζει το μεγαλείο της θείας Σοφίας. Άλλωστε, η εντολή «αγαπήσεις τον πλησίον σου ως εαυτόν» προϋποθέτει αυτογνωσία. Η μετοχή στην ιερότητα της ζωής είναι αποτέλεσμα της αυτογνωσίας. Μετέχοντας ο άνθρωπος στην αλήθεια του Λόγου, αενάως, δεν αποσπάται ούτε από τη συνείδησή του, ούτε από τη ψυχή του, η μετοχή αυτή γίνεται μέσω της θυσίας και η θυσία ζώσαν είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να αποσπάσει την ύπαρξη του από τον παλαιό κόσμο κι από τα όρια της ατομικότητάς του και να την προσφέρει ενεργά στο Θεό.
Κάθε κίνδυνος (της λήθης, του συσχηματισμού με τους άλλους, της αλλοτρίωσης κατά την οποία χάνει τα προσωπικά του στοιχεία, των ενοχών, των παραλείψεων κλπ) αίρεται, αν και εφόσον βιώνει συνειδητά το παρόν. Στους υιούς του φωτός επιφορτίζεται το καθήκον να διατηρούν την επαφή τους αενάως με την Αλήθεια, δηλαδή μ’ Εκείνον. Είναι η επισήμανση αυτή αναγκαία, καθώς, όπως είπαμε παραπάνω, είναι δυνατόν ο άνθρωπος να λησμονήσει. Εξάλλου, υποβάλλεται από την ίδια του τη φύση που είναι φυγόπονη στη λήθη του ένθεου προορισμού του.
Η δοκιμασία ασκεί μυητικά τον άνθρωπο στην περαιτέρω γνώση του εαυτού, όταν κι εφόσον τη δέχεται με την προϋπόθεση της μαθητείας. Από τις δοκιμασίες, τις οποίες αποδέχεται ως τρόπο μαθητείας, αντιλαμβάνεται την αγάπη του Θεού.  Το ατομικό εγώ μέσα στην περιχαράκωση των αισθήσεων εγκλωβίζει την ύπαρξη και τη συνείδηση επικίνδυνα. Δεν υπάρχει  τρόπος να γνωρίσει ο άνθρωπος τον εαυτό του και την ένθεη υπόστασή του εάν δεν υποστεί τη δοκιμασία. Η εμπιστοσύνη προς το Θεό κάνει τον άνθρωπο αποδέκτη των δοκιμασιών, τις οποίες εκμεταλλεύεται για την περαιτέρω γνώση.  Έχουν σαν σκοπό να τον φέρουν στην επίγνωση του θελήματος του Θεού.
Η δοκιμασία δεν αφορά μόνον τον ίδιο για να αποκτήσει τη γνώση των δυνατοτήτων του, αλλά καθώς η αγάπη του Θεού οδηγεί στην Ενότητα, δεν θα ήταν δυνατόν, χωρίς δοκιμασίες, να κατανοούσε τον πάσχοντα έτερο συνάνθρωπό του. Μας δίνουν την προϋπόθεση να εισέλθουμε στο πνεύμα της Ενότητας για το λόγο ότι το επώδυνο  βίωμα γίνεται προϋπόθεση κατανόησης του άλλου. Η Σοφία του Θεού που είναι παράλληλα και Αγάπη υποθέτουμε ότι δημιουργεί συνθήκες ανάλογες για να διαγωνισθεί ο άνθρωπος ανάλογα με την ιδιαιτερότητά του και την εποχή του.
Βρισκόμαστε, πλέον, σε μια κρίσιμη φάση της πλήρους αποτυχίας αυτού του πολιτισμού κι είναι εμφανή τα εγκλήματα σε όλα τα επίπεδα με τις συνέπειες τους, αλλά εμείς θα μιλήσουμε για τα αφανή συμπτώματα, τα οποία επήλθαν : το θάνατο του υπαρξιακού ανθρώπου, τη νέκρωση των συνειδήσεων και την απογύμνωση των ψυχών από την ευαισθησία.
Πώς μπορεί να αποσπάσει ο άνθρωπος τον εαυτό του, αυτή τη στιγμή, από ένα πλέγμα μέσα στον οποίο βρέθηκε εξαρτώμενος;
 Ο Λόγος απευθύνεται στον καθένα και σε κάθε εποχή και σ’ όλες τις συνθήκες που επικρατούν. Αρκεί να πιστέψει ο άνθρωπος στον Λόγο που τον καθιστά υπεύθυνο απέναντι στην αιωνιότητα της υπάρξεώς του και στην ιερότητα της ζωής. Αυτό και μόνο είναι ικανό να εγείρει την εγρήγορση που αφορά τον ίδιο ως ψυχοσωματική οντότητα ώστε να βρίσκεται πάντοτε συνειδητά στον παρόν. Η συνειδητή βίωση του παρόντος τον εισάγει στην άχρονη ιδιότητα της αιωνιότητας μέσω της ψυχής και της συνειδήσεώς του. Αυτό είναι ένα ευφρόσυνο συναίσθημα, ένα βίωμα ουσιαστικής ζωής. Έτσι, μόνον, μπορεί να δικαιώσει και τις δοκιμασίες και τα δεινά. Θα τ’ αποδεχτεί και θα τα μετουσιώσει σε γνώση η οποία οδηγεί στην ελευθερία.
Η θυσιαστική ζωή αποσπά από το φαύλο κύκλο των ενοχών και της άγνοιας του εαυτού Αυτή, λοιπόν, η θυσιαστική ζωή είναι πορεία σωτηρίας την οποία υποδεικνύει ο Κοσμοσωτήρ Χριστός.
Αλκμήνη Κογγίδου
Ποιήτρια-δοκιμιογράφος

Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό λόγου και τέχνης «Δευκαλίων ο Θεσσαλός»  Μάρτιος 2014