Κυριακή 2 Φεβρουαρίου 2014

EΝ ΟΙΔΑ ΟΤΙ ΟΥΔΕΝ ΟΙΔΑ

Ο Σωκράτης εκτός από αληθινός υπήρξε και χαριτωμένος κατά την απολογία του καθώς εξηγούσε με τρόπο παραστατικό και γλαφυρό πως έκανε έρευνα για να διαπιστώσει το βαθύτερο νόημα του χρησμού «Τι είναι αυτά τάχα που λέει ο Θεός και τι εννοεί, γιατί εγώ δεν καταλαβαίνω να είμαι σοφός ούτε λίγο, ούτε πολύ.» Εξέτασε πολιτικούς, ποιητές και χειροτέχνες και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ήταν σοφότερος επειδή αυτός δεν νόμιζε ότι γνωρίζει όσα δε γνώριζε, επειδή δηλαδή είχε γνώση της άγνοιάς του. Καταλήγει επίσης να πει πως «ο Θεός μονάχα είναι σοφός και πως η ανθρώπινη σοφία πολύ λίγο αξίζει και ίσως- ίσως και τίποτε». Ερμηνεύοντας, τελικά, το βαθύτερο νόημα του χρησμού που έδωσε το μαντείο των Δελφών, ότι δηλαδή δεν υπάρχει κανείς που να είναι σοφότερος από το Σωκράτη, λέει : «Και φαίνεται πως αυτό δεν το είπε για το Σωκράτη, εμένα, αλλά πήρε τ’ όνομά μου στο στόμα του, σαν να θελε να πει πως εκείνος, ω άνθρωποι είναι σοφότερος απ’ όλους σας, όποιος σαν το Σωκράτη, έχει καταλάβει πως αληθινά η σοφία του δεν αξίζει τίποτε»
Είναι φανερό ότι παράλληλα με την επίγνωση συμβαδίζει και η ταπεινότητα η οποία γίνεται αφετηρία για την περαιτέρω πορεία προς τη γνώση.
Την ανεκτίμητη αξία της αυτογνωσίας έναντι της οποίας ούτε η αξία της ανθρώπινης ζωής δεν συγκρίνεται διδάσκει η στάση του Σωκράτους! Η περίφημη, εξάλλου, φράση του, με την οποία  εκφράζει μια στάση ελευθερίας, «εν οιδα ότι ουδέν οίδα» σηματοδοτεί την απαρχή της φιλοσοφίας.
Στην εποχή μας που η συσσώρευση γνώσεων εντυπωσιάζει και συγχέεται με τη μόρφωση, ο άνθρωπος διστάζει να ομολογήσει την άγνοιά του, καθώς εξακολουθεί να φοβάται τη γνώμη των άλλων, μήπως και  θεωρηθεί από τους άλλους λιγότερο πληροφορημένος. Κι αν βρισκόταν σήμερα κάποιος σαν τον Σωκράτη να την αποκαλύψει θα τον εχθρεύονταν το ίδιο, όπως και τότε. Η απομάκρυνση από την αλήθεια και το δίκαιο δεν καλύπτεται από την απόκτηση θεωρητικών γνώσεων. Οι γνώσεις δεν υποκαθιστούν τη γνώση.  Η άγνοια μπορεί να μην φαίνεται όταν τη σκεπάζουν οι πολλές γνώσεις ή γίνεται λιγότερο φανερή από την απουσία του σοφού. Ενώ μπροστά στον αληθινά σοφό αποκαλύπτεται η άγνοια που οι θεωρητικές γνώσεις τη σκεπάζουν. Όμως ο σοφός κι αν υπάρχει ανάμεσά μας, δεν γίνεται αναγνωρίσιμος, γιατί οι άνθρωποι δεν έχουν τα κριτήρια για να τον διακρίνουν.
Η διαφορά ανάμεσα σε έναν που γνωρίζει ότι δεν γνωρίζει και σ’ έναν που αγνοεί ότι δεν γνωρίζει και μάλιστα νομίζει ότι γνωρίζει, ανάγεται σε διαφορά μεταξύ συνειδήσεως και υποσυνειδήτου.
Όλοι γνωρίζουν, όλοι αποφαίνονται κι όλοι μονολογούν ! Ποιο είναι όμως το αποτέλεσμα ; Επήλθε χάος μέσα στο οποίο ο καθείς λειτουργεί ως αγνοών και αγνοούμενος.
Κάποτε στην Αμερική ρώτησαν έναν βαρυποινίτη ποια θα ήταν η τελευταία του φράση κι εκείνος είπε: «αν υπήρχαν άνθρωποι να μας ακούσουν δεν θα φθάναμε ως εδώ»!

Δεν ακούμε τον άλλον, τον ακυρώνουμε, τον υποσκελίζουμε, ο άλλος δεν είμαι εγώ, είναι πάντα κάτι ξένο, κάτι που δεν γνωρίζω, δεν καταλαβαίνω κι όμως διεκδικώ απ’ αυτόν να με προσέξει, διεκδικώ το ενδιαφέρον του, αν χρειασθεί κλέβω αυτό που δεν μου δίνει με τη βία, αφού τον προκαλώ, τον παγιδεύω, τον εκμεταλλεύομαι προς ιδίον όφελος, έχοντας πάντα ένα άλλοθι για όλα αυτά κι άλλα. Επικινδύνως κυριαρχεί στην εποχή μας ο μονόλογος, μια συνεχής κατάθεση απόψεων και γνώσεων οι οποίες δεν φθάνουν ποτέ στο βαθύ σημείο, εκεί που λειτουργεί και η αλήθεια και το δίκαιο, εκεί που συνάπτεται η ζωή ανάμεσα στον έναν και στον άλλον.

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου